Awig2 DP

20 04 2010

EKA ILIKITA DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH

DESA PED. NUSA PENIDA. KLUNGKUNG. BALI

Daging buku

PRATHAMAS SARGAH

ARAN LAN WAWIDANGAN DESA

Pawos 1.

  1. Pinaka larapan Desa Pakraman puniki kawastanin Desa Pakraman Nyuh Kukuh, Wantah    sangkaning mawit saking kantun marupa banjar mawasta Br Nyuh, raris kawewehin Kukuh ring ungkur ipun, mapengapti sumangdennya sida para krama lan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sida ngukuhang saha ngajegang Dresta, Agama, lan swadharma sowang – sowang .
  2. Jebar kakuwub Desa Pakraman Nyuh Kukuh inggih punika:

ha.    Sisi Kangin panepining Br Biaung sane sampun kasungkemin saha macihna antuk caciren sane sampun pastika tur medaging sasuratan.

na.   Sisi Kelod panepining Desa Toya Pakeh lan Desa Sakti, macihna antuk caciren sane sampun pastika saha madaging sasuratan.

ca     Sisi Kauh  kasinahang antuk tepining  segara.

da     Sisi Kaler kasinahang antuk tepining Segara.

  1. Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki kasanggra antuk kawit ipun abanjar lan gebogan          kramannia, sane kaepah dados petang Tempek, Luir ipun:

ha.   Tempek Kangin jangkep ring wawidangan Tempek, saha tata titi  swadarmaning               tempek ring sajroning Desa Pakraman.

na.   Tempek Kelod jangkep ring wawidangan Tempek. saha tata titi l swadarmaning                 tempek ring sajroning Desa Pakraman.

ca    Tempek Kauh jangkep ring wawidangan Tempek. saha tata titi  swadarmaning                  tempek ring sajroning Desa Pakraman.

da    Tempek Kaja jangkep ring wawidangan Tempek. saha tata titi  swadarmaning tempek ring sajroning Desa Pakraman.

DWITYAS SARGAH

PATITIS LAN PAMIKUKUH

Pawos 2.

Pamikukuh

1.    Pinaka Patitis lan Pamikukuh Desa Pakraman Nyuh Kukuh, ring sajeroning ngamurtiang swadarmaning I krama  ring pisarat Desa Pakraman inggih punika:

ha.   Pancasila, sane sampun mabukti wastu sida nyikiang Nusantara dados tunggal Negara Indonesia.

na.   Awig – awig Dasar Negara ( U U D 1945 ) sane sampun mabukti sida anggen srana ngardi kasukertan Negara.

ca.   Tri Hita Karana, maka larapan pamargi sane uttama risajeroning ngulatiang ke jagadhitan sekala niskala, sangkaning tan lempas ring kecap Sang Hyang Aji Agama.

Pawos 3.

Patitis

1.    Maka Patitis Desa Pakraman Nyuh Kukuh, uttama nia ring para krama sumangdennya sida kaincep ring kayun saha kawetuang ring babawos lan prawerti. Minekadi nia:

ha.   Mikukuhang saha  Sang Hyang Aji Agama, malarapan antuk misadya nyungkemin lan ngamargiang sakeluiring kecap sastra Agama, miwah misadya nga limbakang ring para alit – alit Desa Pakraman.

na.   Nyaratang para krama makesami sumangdenya sida ugi nginggilang tata prawerti maagama, mawastu sida dados tatuladan ring para anak – anaking krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh rawuhing kapungkur wekas.

ca.   Ngajegang kasukertan Desa saha pawongan nia sekala niskala, mawastu mapikolih manut sekadi tatujon pakinkin lan pawangun Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki.

ra.    Ngajegang kasukertan druwen Desa lan pawongan nia sami, mapiranti dening awig – awig desa saha tan miwalin awig – awig kakertan jagat.

TRITYAS SARGAH

SUKERTA TATA PAKRAMAN

Palet 1.

Pawos 4.

Indik Krama.

  1. Sane kebawos Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, inggih punika Sahananing jadma sane ma Agama Hindu, jumenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, satinut ring daging awig – awig lan pamargin Dresta, Agama, sane pastika kasungkemin olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh.
  2. Sane kamanggehang Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, inggih punika, warga sane sampun alaki rabi, ngamong wiadin tan ngamong karang, nyungsung Khayangan Desa, tur satinut ring daging awig – awig, pararem, lan pamargin Dresta, Agama, sane pastika kasungkemin olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh.
  3. Warga sane mawed saking Desa Pakraman Nyuh Kukuh, nanging magenah ring dura desa, kangkat sareng makrama desa, saha manut kadi kecaping pawilangan 2, tur swadharmania kamanggehang manut kadi kecaping perarem.
  4. Krama Suka Dhuka kamanggehang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh inggih punika : Warga sane mawed saking dura desa, nanging jenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, ngamong karang utawi tan ngamong karang desa. alaki rabi utawi tan alaki rabi, kewala sampun manut yusia. saha manut ring kecap pararem.
  5. Sajabaning sane kapidarta manut kadi kecap ring pawilangan 1, 2, 3, 4, Sang sane jumenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh kasinahan ipun pinaka tamiu. Sang sane kebawos tamiu manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.   Sang sane kawengian ring margi sangkaning malalungaan.

na.   Sang sane kasudi olih Desa utawi olih Guru Wisesa, jumenek sangkning ngamargiang swadharmania.

ca.   Sang kamanggeh duduk – dudukan, minekadi nia Sang sane nuduk nenten madue paiketan Purusa ring Sang sane kaduduk.

ra.    Sang sane masundulang raga ring salih sinunggil krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sakemawon tan madue paiketan Purusa ring Sang sane nampenin.

ka.   Sang sane sangkaning ngarereh pangupa jiwa lan larapan sane siwosan, saha jangkep ring ilikita saking desa nia pinaka cihna angga.

da.   Kadang warga kaluarga krama saking dura desa, gumanti wenten babuat nia.

ta.    Sang sane jumenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, madue utawi tan madue genah, siwos agama, makemiwah sang sane tan nganutin etangan Pakraman manut kadi wawilangan Pakraman ring ajeng.

  1. Sang sane kasengguh tamiu ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh kepalih dados kalih luir ipun:

ha.   Sang saking dura desa sane sampun jangkep alaki rabi saha meagama Hindu, sakirang – kirang ipun sampun lintang ring 35 rahina jumenek ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, Sang inucap patut kaulemin utawi katedunang ring paruman Desa saha kaunggahang dados krama ngarep, pamargin ngunggahang krama ngarep sane anyar tan kawenang miwalin kadi kecaping perarem saha tan kawenang lempas ring sahananing kecap awig – awig sane pastika indik pakraman. Sajawaning Sang rumaga tamiu sasudian guru wisesa.

na.   Sang rumaga tamiu siwosan ring maagama Hindu, yan sampun panumaya sakirang –       kirang ipun lintang ring 35 rahina jumenek ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh,          kawenang nawur jinah pasukadukan manut kadi kecaping perarem. Saha tan   nempalin sepat siku – siku sane kepatutang olih kecap awig – awig jagat utawi Guru          Wisesa.

Pawos 5.

Swadharmaning krama

  1. Swadharmaning krama desa risajeroning ngupepira Desa Pakraman, pinaka larapan mikolihang kakertan, mangden sida muponin kelanduhan sekala niskala, patut lascarya ngamargiang swadharma sowang – sowang minekadinyane kadi ring sor puniki:

ha.   Krama Ngarep, swadharmania patut ngamargiang ayahan lanang istri, medasar antuk      manah lascarya tan miwalin kecaping awig – awig lan pararem.

na.   Krama Pangele, swadharmania patut ngamargiang ayahan krama pangele, a pahan         ayahan nia saking krama ngarep manut ring kawentenan ipun lanang utawi istri.

ca.  Krama Kaputungan, swadharmania patut ngamargiang ayahan krama kaputungan,           jantos ring yusa 60 warsa saha manut kadi kecap awig – awig lan pararem.

ra.   Krama Balu Angkep, swadharmania patut ngamargiang ayahan krama balu angkep,         manut ring kawentenan krama inucap, minekadi sane truna utawi deha ngamargiang         ayahan ring Sekaa Truna. saha manut kadi kecap awig – awig lan pararem.

ka.  Krama Suka Dhuka, patut ngamargiang swadharmania manut kadi kecap pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh, saha wenang satinut ring sahananing kecap awig – awig makemiwah kakertan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

  1. Anak – anaking krama desa sane sampun antes saha manut kadi kecaping awig – awig, Eka Ilikita, lan perarem Sekaa Teruna, patut keunggahang ring SekaaTeruna,
  2. Sahananing krama ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, patut satinut lan nyungkemin tatiwak Guru isesa.

Sahananing kecap, Eka Ilikita puniki, uttama nia ring pamurtining kecap SUKERTA TATA PAKRAMAN, sumangdennya tan miwalin daging kecap awig – awig lan perarem sane sampun kasungkemin sinareng sami.

Pawos 6.

Indik urunan

  1. Peson – peson muang urunan krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, pinaka srana nyaratang kerahayon desa sekala niskala, minakadi nia manut kadi ring sor puniki:

ha.  Krama Ngarep, kawenang urunan nia mamungkul tan kapatut mabinayan .

na.  Krama Mangle, kawenang urunanan nia aparo saking urunan krama ngarep saha manut kadi kawentenan nia I krama (lanang utawi istri )

ca.  Krama Kaputungan, kawenang urunan nia kadi urunan I krama ngarep jantos        mayusia 60        warsa ( nyada ).

ra.   Krama Balu Angkep, wenang urunan nia aparo saking urunan I krama ngarep, yan ring Desa Pakraman manut kawentenan I krama balu ( lanang utawi istri). Same Teruna utawi Bajang yan ring Sekaa Teruna wenang mamungkul manut kadi awig – awig lan Eka Ilikita makemiwah pararem Sekaa Teruna.

ka.  Krama Suka Dhuka, wenang urunan nia pah pat saking urunan krama ngarep, saha manut ring kecap pararem desa.

  1. Rikanjekan Desa Pakraman Nyuh Kukuh madue karya utawi ngawentenang karya abot utawi tan abot, patut karemba olih krama desa. Sakeluiring indik pamargin karya inucap, kasinahang ring kecap pararem desa.
  2. Asing – asing krama sane tan satinut kadi kecap ring ajeng, wenang keni pamidanda manut kadi kecaping pararem. Munjuk mungsuring pamidanda kasinahan nia manut ring pakaryan           makemiwah manut panyungkem krama ring pararem.

Pawos 7.

Indik Pasadok Miwah Pawangkid krama.

  1. Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh kawenang mapawangkid tan tedun rikala Desa Pakraman ngawentenang karya. Luir ipun:

ha.   Rikala I krama ngawitin mapawangun ring Khayangan utawi ring paumahan.

na.   Rikala I Krama ngawentenang Panca Yadnya.

ca.   Rikala matepetin Sang mawangun lan mayadnya.

ra.    Rikala kaluasan manut Adat lan Agama, lan rikala ngamargiang pituduh Guru Wisesa.

2.    Manut kadi kecap ring ajeng, I krama kawenang mapawangkid  wantah apisan, sajawaning krama inucap sampun polih wak – wakan saking Prajuru Desa. Saha manut ring pabuat Desa Pakraman manut kadi kecap pararem.

Pwos 8

Swadharmaning Tamiu.

  1. Sang rumaga tamiu sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kawenang satinut ring Sahananing awig – awig lan perarem Desa Pakraman Nyuh Kukuh, saha misadya nginggilang kasukertan desa malarapan antuk laksana sane manut ring kakertan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.
  2. Swadharmaning warga krama sane ngeraksa tamiu, patut matur supeksa ring prajuru desa senistania tan kasepan ring awengi.
  3. Tamiu sasudian Guru Wisesa sane jumenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, yaning sampun lintang ring sasur ( 35 ) rahina, patut satinut ring sahananing daging awig –awig lan pararem desa, saha wenang kakeninin punia manut pararem.

Pawos 9

Indik Laluputan

1     Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane kepatutang polih laluputan manut ring swegina sowang – sowang luir ipun:

ha.  Para Pemangku Desa Pakraman.

na.  Prajuru lan Pecalang Desa Pakraman.

ca.  Krama sane cedangga.

ra.   Krama sane sungkan rahat.

ka.  Krama balu, manut ring kawentenan nia.

da.  Krama nyada.

2     Pamargin laluputan inucap pastikania kadi ring sor puniki:

ha. Para Pamangku polih laluputan sakeluiring ayah – ayahan karya, peson – peson makemiwah urunan.

na.  Para Sarati utawi tukang banten polih laluputan sakeluiring ayah – ayahan karya, peson – peson makemiwah urunan.

ca.  Prajuru desa wenang polih laluputan wedal – wedalan reramon saha manut kadi kecap pararem.

ra.   Pacalang desa polih laluputan ayah – ayahan tur manut kecaping pararem.

ka.  Krama sane cedangga polih laluputan, kasinahan laluputan inucap kaunggahang ring       paparem.

da.  Krama sane katiben dening penyungkan rahat, wenang polih laluputan ayahan      salami kantun sungkan, saha manut ring kecap perarem.

ta.   Krama baki manut ring kawentanan nia, polih luput ayahan, wedal – wedalan lan                urunan aparo, ( Krama lanang luput ring istri, Krama istri luput ring lanang ).

sa.  Krama balu angkep, wenang polih laluputan ayahan manut ring kawentenan nia, yaning balu angkep istri polih luput ayahan lanang, yaning balu angkep lanang polih luput ayahan istri.

wa.  Sakeluiring krama desa pinaka manggala Dinas, laluputan nia ring Desa Pakraman           kasinahang ring kecaping pararem.

Pawos 10

Indik Wusan Makrama

1.    Krama Desa Pakraman Nyuh kukuh sida kawusanang dados krama desa, majalaran antuk kadi ring sor puniki:

ha.  Sangkaning seda, Sang sane katinggal wenang nganutin salih sinunggil pawilangan krama, manut ring kawentenan Sang sane kantun maurip.

na.  Kesah ka dura desa sangkaning rahayu, saha maduluran antuk  ilikita saking prajuru desa miwah prajuru dinas, Sang sane kesah patut muputang sahananing paiketan nia ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.  Sangkaning sampun tutug panamaya yusia ring Pakraman wastu nincap ring pawilangan krama nyada.

ra.   Sangkaning pinunas ngeraga, dwaning sampun tan sida antuk nyane ninutin pamargin dresta lan awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ka.  Kausanang utawi kadaut pipilnia ring sajeroning paruman, riantukan kasinanggeh lan sampun sida kabuktiang parilaksanania lempas ring awig – awig, wastu tan sida malih kabecikang dening banget kasisipan nia.

da.  Wusan utawi ngusanang krama, wenang manut panamaya  padgatakala manut ring kecap awig – awig saha tan wenang lempas ring kecaping pararem.

2.    Pastikaning Sang sane sampun wusan mekrama manut kadi kecap awig – awig, kasinahan nia manut kadi ring sor:

ha.  Sang wusan makrama ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, tan wenang polih pah –                      pahan druwen desa sakeluir nia.

na.  Sang kawusanang makrama manut ring Pawos 10, 1, aksara ha, na, ca, ra, ka, wenang ngewaliang padruwen desa sane karaksa, minekadi among – amongan pecak sangkaning laluputan.

ca.  Sang wusan makrama manut ring kecap Pawos 10, 1, aksara ca, wenang nyukserahang sekancan pamargi ayahan muang paiketan nia ring desa majeng ring        waris nia utawi Sang sane kamanggehang pinaka panyeledihi. saha wenang            kaetangin malih antuk desa ring paruman.

ra.   Sang sane kawusanang dados krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring kecap Pawos 10, 1, aksara ka, kabawosang Sang sane kanorayang, wenang ngawaliang sekancan padruwen desa sane karaksa, minekadi among – amongan sangkaning laluputan, makemiwah sahananing kasinahan nia padruwen desa, tan kawenang ngawigunayang sakeluiring padruwen desa, lan tan kawenang polih pangayoman saking Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ka.  Sahananing padruwen desa sane keraksa olih Sang sane sampun kamanggehang wusan makrama prade tan kawaliang, Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngambil tanpa sadok utawi sangkaning pidabdab parikosa kasarengin antuk prajuru dinas.

3.    Pastikaning Sang sane sampun kawusanang dados krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, prade ngemalihin munggah makrama desa, wenang manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.  Yaning wusan nia pecak sangkaning rahayu manut kadi kecap Pawos 10, 1, aksara na, Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang nampenin, saha wenang nawur panawub wewangunan lan sane siwosan manut kadi kecap pararem.

na.  Yaning wusan nia pecak sangkaning manut kadi kecap Pawos 10,1, aksara ra, Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang nampenin, saha tan lempas kadi pamargi Sang sane ngawitin munggah makrama ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh. Tur Sang munggah makrama wenang nunas pangampura ring ajeng paruman desa.

ca.  Yaning wusan nia pecak sangkaning manut kadi kecap Pawos 10, 1, aksara ka. Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang nampenin, saha manut kadi pamargi Sang ngawitin munggah makrama, panawur nia wenang nikel ping kalih, tur misadya muputang sakwehing paiketannia duk riyin sane katinggal, lan manut kadi kecap pararem. maduluran antuk atur nunas pangampura ring ajeng paruman desa.

PALET 2

PAWOS 11

Indik Prajuru Desa

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kaenter olih Bandesa tur kasanggra olih:

ha. Patajuh pinaka ngangganin Bandesa utawi wakil Bandesa Desa Pakraman Nyuh Kukuh

na.  Panyarikan pinaka juru surat Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.  Patengen pinaka juru raksa padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ra.   Kasinoman pinaka juru arah Desa Pakraman Nyuh Kukuh

2.    Banjar Tempek kaenter olih Kelihan Tempek jangkep ring Patajuh lan Penyarikan Tempek.

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngadegang Prajuru desa wenang manut gaguat kadi kecap ring sor puniki:

ha.  Sang sane pacang keadegang wenang mawit saking Desa Pakraman Nyuh Kukuh saha makrama ngarep.

na.  Mawit saking kayun, bebawos, lan paridabdab setata jujur tur polos.

ca.  Maprawerti sane rahayu tur tan cedangga, saha uning ring indik dresta lan agama.

ra.   Uning ngawacen makemiwah nyurat,

da.  Tatas ring panglokika saha wicaksana, tan nguttamayang raga.

4.    Rikala Desa Pakraman Nyuh Kukuh nyudi utawi ngadegang Prajuru desa, wenang kamargiang ring sajeroning paruman desa, saha kerawuhin antuk krama desa sanistania aparo lintang saking kweh wilangan krama sane ngarep.

5.    Waneng Sang sane keadegang prajuru kamanggehang 5 warsa, selantur ipun wenang kasudi malih manut sekadi pamargi sane kawedar ring sajeroning  palet lan pawos puniki. saha tan miwalin kecap pararem makemiwah kecap awig – awig sane nyinahang indik tata cara ngadegang prajuru desa.

6.    Sepat siku – siku rikala ngadegang  prajuru desa manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.  Tan kawenang miwalin sahananing kecap awig – awig lan pararem, bilih awig –  awig sane mastikayang indik ngadegang prajuru.

na.  Sang sane kamanggehang dados Bandesa, wenang keraremin saha polih panyungkem ring sajeroning paruman desa.

ca.  Prajuru sane sampun pastika pinaka pangentos prajuru sane sampun lintang, wenang keupesaksiang ring Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

7.    Prajuru sane sampun puput pawanengannia salami 5 warsa, wenang nyukserahang swadharmania lan wenang mededawuhan ring paruman desa, mangda kawentenang sasudian malih.

PAWOS 12.

Swadharmaning Bandesa

1.    Swadharmaning Bandesa Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia:

ha.  Bandesa wenang ngenterang pamargin utawi tatiwak awig – awig muah pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.  Wenang ngenterang pamargin Yadnya ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut awig – awig lan parrem.

ca.  Wenang ngenterang saha ngawigunayang sahananing padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi kecap awig – awig lan pararem.

ra.   Maka duta Desa Pakraman Nyuh Kukuh  rikalaning matemuang saha nyumawisang bebawos ring Sang sapa sira ugi.

ka.  Ngajegang sahananing  pawarah Guru Wisesa.

da.  Wenang mawosin kalih ngawekasang lan nyumawisang tur niwakang pamidanda, ring sahananing wicara warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring kecap awig – awig lan pararem.

ta.   Sajeroning ngenterang pamargin dresta utawi awig – awig lan pararem, minekadi pamargin yadnya sane kasinanggeh abot, Bandesa wenang ngawentenang pawirasan ring para manggala desa, minekadi para prajuru, wenang kasarengin dening para pamangku, para panglingsir, makemiwah para yogya sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh. Mapisarat sumangdan nyane nenten singsal ring pamargi, utawi tan miwalin daging kecap awig – awig.

2.    Swadharmaning Prajuru sane siwosan, sajawaning ngamargiang gagaduhan sane sampun kepastikayang ring Pawos 11, 1, aksara, ha, na, ca, ra, wenang ngaremba Bandesa ring sajeroning pawirasan makemiwah ring saraja karya sane kabuatang olih Bandesa, wastu sida mapikolih manut kadi kecap awig – awig sane nyaratang kakertan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

3.    Prade wenten salih sinunggil Prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sane iwang pamargi lempas ring swadharma, bilih ngalinyokang padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh lan sapenunggalan nia, tur sida kabuktiang kaiwangan inucap, punapi malih banget tempal ring daging awig – awig lan pararem, patut keni pamidanda artha manut kadi kecap pararem, saha kawusanang dados prajuru desa, yan kaiwangan nia inucap mapaiketan ring awig – awig kakertan jagat, wenang kasukserahang ring manggalaning jagat utawi ring Guru Wisesa.

4.    Prajuru desa sane kasisipang tan wenang ngenter pamargin karya, yadnya, paruman, makemiwah sekatahing seraja karya desa, sadurung pariindikan kaiwangan nia kapastikayang muang pamidanda nia.

PAWOS 13.

Indik Pikolih olih Prajuru Desa

1.    Prajuru desa minekadi Bandesa lan prajuru sane siwosan, para pamangku desa, para prajuru lan manggala sane siwosan, wenang polih pikolih – olih cacenengan, saluiring pahan rikalaning Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngawentenang pamargi dum – duman, saha manut ring kecap pararem.

ha.  Wenang polih pikolih cacenengan.

na.   Wenang polih olih – olihan sane siwosan manut ring kecap pararem.

PAWOS 14

Indik Ngentosin Prajuru Desa

1.    Bandesa lan Prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh patut kagentosin yan sampun manut kadi  ring sor puniki:

ha.   Sangkaning tutug yusia utawi seda.

na.   Sangkaning sampun tutug panemaya mungguing galah dados prajuru desa, mahawinan sandang patut kagentosin.

ca.   Sangkaning tan sida ngamargiang swadharmaning prajuru, riantuk katiben dening penyungkan sane rahat, utawi wenten pialang abot sane siwosan saha sampun kawirasang ring sajeroning paruman desa.

ra.    Sangkaning pinunas ngaraga tur sampun kalugraha pinunas dane ring sajeroning paruman desa.

ka.   Sangkaning kawusanang antuk krama desa, malarapan dening kebawosang ring sajeroning paruman desa mawiwit saking kaiwangan prajuru inucap.

2.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngentosin utawi ngaryanin prajuru ring sajeroning paruman desa, saha mangda kasungkemin antuk para krama sami.

PALET 3

PAWOS 15

Indik Kulkul

1.    Kawentenan kulkul ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir ipun kadi ring sor puniki:

ha.   Kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh, pinaka srana pakeling ring para krama ritatkala wenten ayah – ayahan ngesasih, minekadi paruman, mararesik ring Khayangan, kelayu sekaran, miwah sane siwos – siwosan .

na.   Kulkul Banjar Tempek pinaka srana pakeling ring para krama Banjar Tempek inucap, wenten ayah – ayahan ngesasih, minekadi pasangkepan, mararesik ring Khayangan, kelayu sekaran, miwah sane siwos – siwosan .

ca.   Kulkul Pura, minekadi Khayangan Tiga, makemiwah Khayangan sane , sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, suarania makaciha nedunang para krama rikalaning wenten yadnya ring sowang – soamg Pura inucap.

ra.    Kulkul Sekaa – sekaa sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, suarania maka cihna babuat ring sowang – sowang Sekaa inucap.

2.    Suaraning kulkul sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wantah maka cihna pabuat desa, pinaka suara dedawuhan para prajuru ring para krama sami napkala wenten pabuat desa utawi sekaa – sekaa, lan pinaka suaraning krama desa makemiwah sekaa – sekaa sane sampun kasungkemin.

3.    Kulkul sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, suarania sampun kapastikayang manut ring babuat, macihna antuk tetabuhan, tur sampun kasungkemin manut ring pasubhayan krama desa utawi krama sekaa – sekaa sane wenten.

4.    Kasinahan pabuat suaran kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi kecap ring sor piniki:

ha.   Makecihna pacang wenten paruman Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Makecihna pacang wenten pesangkepan nyabran sasih.

ca.   Makecihna krama pacang  ngarentebin Sang kalayu sekaran.

ra.    Makecihna krama pacang tedun mekarya utawi pabuat gong lan sane siwosan.

ka.   Makecihna wenten kepancabhayan ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

da.   Pinaka tatenger wenten pawiwahan salih sinunggil warga.

ta.    Makecihna pabuat sane  manut ring pasubhayan krama ring pararem.

5.    Pastikaning tabuh tatepakan kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia:

ha.   Atuludan lambat, makecihna krama desa mangda tedun ring pasangkepan.

na.   Kalih tuludan lambat, makecihna krama mangda tedun napkala wenten paruman Desa Pakraman Nyuh Kukuh,

ca.   Kalih tuludan sada gancang, makecihna krama mangda tedun ngarentebin Sang kalayu sekaran.

ra.    Atuludan lambat, makecihna krama mangda tedun makarya manut ring pasubhaya, utawi wenten pamargi gong lan karya sane siwosan.

ka.   Suara bulus, makecihna wenten kepancabhayan, krama mangda tedun maweh patulung ring Sang sane katiben kepancabhaya.

da.   Suara tigang keletungan siang utawi latri, makecihna salih sinunggil warga sane mawiwaha utawi alaki rabi, tur kasinanggeh sampun manut kadi kecap awig -awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ta.    Suara petang kelentungan, makecihna ngawitin utawi ngalebar Catur Brata Panyepian.

PAWOS 16

Indik Nyuarayang Kulkul

1.    Kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang kesuarayang utawi katepak olih prajuru desa, utawi sang sane kapituduhin olih prajuru saha manut ring tatujon.

2.    Sang sapa sira ugi nyuarayang utawi nepak kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sangkaning tan kapituduhin olih salih sinunggil prajuru desa, wenang keni pamidanda manut pararem.

3.    Sang sane nyuarayang kulkul Desa Pakraman Nyuh Kukuh sangkaning wenten kapancabhaya, Sang sane nyuarayang wenang nyantosang para krama sane rawuh ring genah kulkul inucap, saha misadya midartayang tur matur supeksa ring para prajuru mungguing tatujon suaran kulkul.

PALET 4.

PAWOS 17

Indik Paruman Lan Sangkepan

1.    Paruman sane kawentenang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kaepah dados kalih luir ipun:

ha.  Paruman prajuru, sane kesarengin olih para prajuru desa makemiwah prajuru Banjar Tempek, lan para yogya sane kabuatang.

na.  Paruman krama, kamiletin antuk para krama ngarep Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

2.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngawentenang paruman prajuru sanistania nem ( 6 ) sasih apisan, pinaka pabuat nureksanin pamargin dresta, agama, lan awig – awig desa sane sampun langkung. mangda sida sayan – sayan ngamecikang.

3.    Paruman krama kawentenang padgatakala manut babuat Desa Pakraman Nyuh Kukuh. pinaka galah krama desa ngarembo prajuru desa sajeroning rarincikan sane becik.

4.    Pasangkepan krama ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kamargiang nyabran asasih, saha sampun manut panamaya lan dresta.

PAWOS 18.

Tata Cara Paruman Lan Sangkepan

1.    Paruman lan sangkep Desa Pakraman Nyuh Kukuh sida kamargiang yaning sampun manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.  Paruman desa wenang kamargiang depradene kadulurin antuk wenten arah – arahan

saking prajuru desa utawi prajuru banjar tempek.

na.  Paruman wenang kamargiang yaning sadurung nyane wenten macihna antuk suaran kulkul, utawi manut kadi panemaya lan pararem.

ca.  Paruman Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang kakawitin yaning sampun karawuhin antuk krama desa sanistania kalih pah tiga saking etangan krama ngarep.

2.    Tata cara lan piranti sajeroning paruman sane kabuatang, kamargiang manut ring dresta lan awig – awig saha tan lempas ring pararem.

PAWOS 19

Sane Wenang Kebawosang Ring Pauman

1.    Sane wenang kebawosang ring sajeroning paruman Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia:

ha.  Babawos nureksanin saha ngaryanin, lan mecikang perarem sane sampun tan manut ring pakibeh jagat. utawi pararem sane kabuatang olih krama desa sami.

na.  Nguwah nguwuhin awig -awig sane kabuatang olih krama desa sami.

ca.  Mawosin sahananing wicara warga, lan nureksanin saha nyinahang pamargi sane patut manut awig – awig muang pararem.

2.    Sane patut kabawosang ring sajeroning sangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh luire:

ha.  Munjukmungsuring sakawentenan krama makemiwah ayah – ayahan, tategenan krama, tur nyumawisang sahananing paiketan krama sane kabuatang olih desa manut ring awig lan pararem.

na.  Saluiring sulur artha brana druwen desa lan pamitegep nia ring sajeroning awig – awig lan pararem.

ca.  Mastikayang sahananing pamargin pamutus paruman sadurungnia, wastu sida manut kadi tatujon krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sinareng sami.

PAWOS 20

Tata Trepti Paruman Lan Sangkepan

1.    Tata trepti ring sajeroning paruman lan pasangkepan manut kadi ring sor puniki:

ha.   Sahananing para krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane ngamiletin paruman utawi pasangkepan, wenang mabusana Adat Bali jangkep.

na.   Para krama sane ngamiletin paruman utawi pesangkepan tan kawenang makta saluiring gegawan sane tan kabuatang lan tan kepatutang antuk desa makemiwah awig – awig lan pararem.

ca.   Para krama sane ngamiletin paruman utawi pesangkepan, tan kayogya ngawetuang suara sane gora, napi malih babawos lan suara sane sida ngardi byota ring paruman utawi pasangkepan.

2.    Tata trepti paruman utawi pasangkepan wastu sida kekawitin manut kadi kecap ring sor:

ha.   Paruman miwah pasangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang kekawitin majalaran antuk ngarcana ring Ida Bhegawan Panyarikan masrana antuk canang cane manut dresta.

na.   Kalanturang antuk presama ngaturang pangastung khara panganjali mahajeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, selantur ipun panyarikan raris macak krama desa nyinahang krama sane rawuh utawi tan rawuh lan nyuratang indik manut kadi kecap pararem.

3.    Ring sajeroning paruman utawi pasangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, prade wenten babawos pamutus, mangda kautsahayang mejalaran antuk paras paros, sagilik saguluk, bilih sida para krama tunggal kayun. Yaning nenten presida ngamolihang manut kadi kecap ring ajeng, pamutus sida kamargiang malarapan antuk pawilangan suara krama sane akehan wastu kamanggehang pinaka pararem desa.

4.    Prade ring sajeroning paruman utawi pasangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, tan sida ngamolihang pamutus pariindikan sane kebawosang, prajuru desa wenang ngenengang utawi nanggehang, saha wenang pariindikan punika kabawosang malih ring galah paruman utawi pasangkepan sane jaga rawuh.

PAWOS 21

Paruman Prajuru

1.    Paruman prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh kamargiang manut kadi tatujon ring sor puniki:

ha.   Ngarincikang sahananing pangrencana sane pacang kamargiang ring Prahyangan                 Palemahan lan Pawongan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Mawosin wicara krama sane sampun kasadokang ring prajuru desa, sadurung niwakang panepas majeng ring Sang madue wicara. Selantur nia wenang tepasin saha tiwakang pamargi sane patut manut ring awig – awig lan pararem.

2.    Pamutus paruman prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh, durung kangkat kamargiang sadurung kasungkemin antuk para krama sajeroning paruman utawi pasangkepan desa, bilih – bilih pamutus indik tategenan krama. Yaning sampun polih panyungkem krama wenang kaunggahang ring pararem desa.

PALET 5

PAWOS 22.

Indik Druwen Desa

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang padruwen desa manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.   Prahyangan : Kahyangan desa mekadi Pura Puseh, Pura Segara utawi Pura Desa, Pura Mrajapati, makemiwah piranti – piranti sakawenten ring Pura inucap.

na.   Kahyangan sane siwosan minekadinia, Pura Dalem Bias Mentig, Pura Taman Bias Mentig, Pura Patinggar, Pura Ratu Gede Sakti. miwah Pura Semer Tis. muang sahananing piranti – piranti sane wenten ring Pura inucap.

ca.   Palemahan : Tanah tegak Khayangan Desa makemiwah tegak Khayangan siwosan manut ring kecap Pawos 22,1, aksara na. tanah tegak Bale Desa muah tanah pategalan sane marupa telajakan Pura.

ra.    Tanah setra lan margi agung sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, miwah piranti – piranti desa   sane siwosan manut ring dresta lan pararem.

ka.   Pawongan : Sahananing warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring pawilangan pakraman sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, makemiwah lelanguan minekadi ilen – ilen, gong barungan, lan sakeluir nia manut ring sane sampun kailikitayang saha manut ring pararem.

da.   Sane kasengguh padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh, minekadi LPD, munggah tan munggah ring awig- awig miwah ring pararem, kemawon manut ring dresta, saha kapolihang selantur nia, kamanggehang padruwen desa.

2.    Sahananing padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang kaunggahang ring ilikita sane pastika tur wenang kedamyakang ring para krama sami nyabran paruman utawi pasangkepan desa.

3.    Sahananing warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang ngulingayang sekancan padruwen desa kadi kaunggahang ring ilikita, awig -awig, pararem, lan kadi dresta sane sampun mamargi.

PAWOS 23

Indik Laksana Corah ring Padruwen Desa

1.    Prade wenten salih sinunggil warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane mamandung padruwen desa, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem, saha wenang Sang sane mamandung ngawaliang sahananing sane kapandung. I Pandung patut katur ring Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa.

2.    Prade sane kapandung inucap sinanggeh brana utawi barang sane kasuciang, patut katiwakin pamidanda manut ring pararem saha kawewehin antuk sanistania pamrayascitaan, tan mari nganutin kadi pabuat sane kaunggahang ring pararem. I Pandung wenang katur ring Manggalaning Jagat utawi ring Guru Wisesa.

3.    Prade wenten padruwen desa sane ical, mawit saking kawentenan Prahyangan, Palemahan, Pawongan, tan wenten warga utawi wong siwosan desa sane ngangkenin ngambil, warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh sinareng sami wenang katiwakin Padewasaksian.

4.    Prade risedeng ngamargiang Padewasaksian raris wenten Sang sane ngangkenin memandung pidabdab nia manut kadi ring sor puniki:

ha.   Yaning I Pandung punika mawit saking warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang katiwakin pamidanda nikel ping kalih manut pararem, saha wenang ngawaliang sahananig sane kapandung, tur patut nawur sahananing prabeya upakara Padewasaksian. tan mari nyewaka iwang ring warga desa sami. I Pandung katur tan katur ring Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa manut ring kecap pararem.

na.   Yaning I Pandung punika mawit saking dura desa, prajuru desa wenang ngawekasang ring kelian Banjar, Bandesa, makemiwah kaluarga I Pandung, saha yinahang pamargin awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh. salantur nia patut katur ring Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa. Prade sane kapandung barang sane kasuciang, wenang kasuciang malih olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

5.    Prade rikala ngamargiang Padewasaksian, wenten warga sane tan presida ngerawuhin, patut matur piuning ring prajuru desa, dane prajuru wenang niwakang pangelokika saha panepas ring jalaran sane kapiuningang, prade tanpa jalaran tanpa sadok, wenang panepas nia manut kadi kecaping pararem.

PALET 6.

SUKERTA PAMITEGEP

KAPING 1.

PAWOS 24.

Indik Karang Lan Tegal

1.    Sahananing karang desa, muang tegal tanah paumahan, wenang wenten wates nia, sanistania macihna antuk pepagehan sane pastika, pepagehan inucap wenang kasungkemin antuk panyanding, bilih sida macihna antuk ilikita.

2.    Karang utawi paumahan sane masanding, pastikaning wates nia kapidabdabin manut kadi ring sor puniki:

ha.   Wates sisi kaler, sisi kangin miwah sane nepi ring rurung utawi margi, wenang kakaryanin olih Sang sane maduwe utawi ngamong karang paumahan inucap, saha malarapan paras paros ring penyanding rikalaning ngawit ngaryanin wates inucap.

na.   Wates sane sisi kelod lan sane sisi kauh, sajawaning wates sane nepi ring rurung utawi margi, wenang kakaryanin olih Sang sane jenek magenah utawi Sang sane nuwenang karang paumahan inucap. saha malarapan paras paros ring penyanding rikalaning ngawit ngaryanin wates inucap.

ca.   Prade sangkaning pada lila, kangkat kawentenang pamargi sane siwosan ring kecap aksara ha na  ring Pawos puniki, pamargi sane siwosan inucap wenang nguttamayang paras paros lan sane mapuara rahayu.

3.    Prade wenten karang paumahan sane kabebeng utawi tan maduwe rurung lan margi, kapidabdabin manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.   Yaning tanah sane patut kaanggen rurung utawi margi inucap marupa PKD, patut dane para prajuru desa midabdabin mangda sida karang paumahan inucap maduwe rurung utawi margi.

na.   Prade tanah sane ka arsa pinaka rurung utawi margi inucap padruwen ( hak milik ), dane prajuru desa wenang ngutsahayang malarapan antuk manut ring awig – awig lan pararem, saha tan mari mucukang paras paros ring panyanding, mangda karang paumahan inucap maduwe rurung utawi margi.

PAWOS 25

Indik Tanah Tegal

1.    Sahananing sane kebawos tegal, sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kaepah dados tigang palih, luir nia manut kadi ring sor puniki :

ha.  Tegal druwen Jagat utawi Negara, pastikania sampun manut kadi ilikita sane wenten ring Guru Wisesa.

na.  Tegal druwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh, pastikania manut kadi kecap awig -awig lan pararem, saha manut ring ilikita pinaka cihna padruwen sane marupa sertifikat, munggah utawi tan munggah ring ilikita, manut kadi pamargin dresta kasinahan nia taler padruwen desa.

ca.  Tegal padruwen warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, pastika nia manut kadi ilikita sane kegamel olih Sang sane nruwenang, saha manut ring awig – awig lan pararem sane nyinahang indik waris.

2.    Sahananing tegal sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang kautsahayang wates jimbar nia, saha tan miwalin jimbar sane munggah ring ilikita sane marupa sertifikat.

3.    Tegal druwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh, tan wenang keadol utawi kedadosang padruwen ngaraga, utawi kapuponnin olih sinalih tunggil prajuru, tan wenang kapuponin olih sinalih tunggil warga desa, yaning tan  polih pamutus saking paruman utawi pasangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

4.    Sang sapa sira ugi tan kepatutang ngelahlahin wates jimbar tegal, tanah karang khayangan lan paumahan, bilih tegal padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh, punapi malih tegal utawi tanah telajakan Pura muang tanah druwen Jagat utawi Negara.

5.    Sang sapa sira ugi sane pacang ngawigunayang tegal padruwen Jagat utawi Negara sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang matur piuning ring prajuru desa, selantur nia prajuru desa wenang midabdabin manut tatiwak pamutus saking Guru Wisesa.

6.    Sang sane mamurug daging kecap Pawos 25. wilangan 3  4  5  puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem, bilih tan sida kapuputang wenang katur ring Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa.

PAWOS 26

Indik Keasrian Desa

1.    Sahanan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang sayaga miara kabersihan pakarangan muang telajakannia, rauh ring margi utawi rurung manut kadi tatiwak prajuru desa.

2.    Sajeroning  kabersihan lan keasrian wawengkon Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sowang – sowang pekarang paumahan sumangdannya sida manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.  Sowang – sowang telajakan karang paumahan wenang wenten blumbang pinaka genah luhu utawi mis.

na.  Sowang – sowang karang paumahan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang wenten WC utawi kakus.

ca.  Prade ring pekarangan paumahan wenten kandang bawi, mangde ugi kejangkepin antuk waduk pinaka genah kotoran bawi inucap.

ra.   Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang mekarya blumbang utawi genah kotoran ring tepining margi utawi rurung.

3.    Asing – asing Sang sane mamurug ring kecap Pawos puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

KAPING 2

PAWOS 27

Indik Kekayonan

1.    Sang sapa sira ugi warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane pacang nandur kekayonan tanem tuwuh wekasan menadi ageng ring pekarangan nia, wenang tanem tuwuh sane pacang ketandur inucap kawehin pahembang saking wates pakarangan sanistania adepa agung.

2.    Tanem tuwuh sane ngarebrebin utawi ngardi kasumbangsayan pacang sida ngawetuang baya pisaga pengapit lan penyanding, wenang Sang sane kasumbangsayan ngawara medasar antuk paiguman sane becik, mangda kekayonan inucap gelis karebah utawi katebtebin.

3.    Prade risampune kawara manut ring kecap Pawos 27 wilangan 2 tanem tuwuh inucap, sakemawon Sang sane nuwenang nenten satinut ring pinunas Sang sane ngawara, Sang sane karebrebin rumasa pacang kebhayanin antuk taru inucap, kengin nyadokang ring prajuru desa.

4.    Prajuru desa risampun nampenin pasadok  Sang sane kasumbangsayan inucap, lumaris mratiaksayang saha maweh tatiwak pamutus manut ring awig – awig lan pararem ring Sang sane nuwenang kakayonan inucap, sumangdannyane kekayonan inucap gelis karebah utawi katebtebin.

5.    Prade panepas sane medasar antuk awig – awig lan pararem saking prajuru desa, taler Sang sane nuwenang kekayonan inucap tan ngamargiang panebteban utawi tan ngarebah kekayonan nia, wenang wicara inucap katur ring Guru Wisesa maduluran antuk bukti ilikita saking prajuru desa sane sampun nepasin wicara inucap, saha wenang tiwakin pamidanda manut ring pararem.

KAPING 3.

PAWOS 28

Indik Wewangunan

1.    Wawangunan sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh kapalih dados tigang palih, luir nia:

ha.   Wawangunan padruwen Negara minekadi sahananing kantor – kantor dinas lan sekolah – sekolah rawuhing sahananing wawangunan sane wenten paiketan kawigunannia ring pabuat lan pakaryan Manggala Jagat utawi Guru Wisesa.

na.   Wawangunan padruwen Desa Pakraman Nyuh Kukuh inggih punika sahananing sane kaunggahang pinaka padruwen desa ring Palet 5 Pawos 22 katekaning sahananing wawangunan sane pacang kewangun olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring pabuat desa.

ca.   Wawangunan padruwen warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh minekadi sowang – sowang paumahan pinaka genah jumenek para warga, lan wawangunan Prahyangan minekadi Paibon, Merajan, lan sapenunggalan nia macihna antuk ilikita utawi tan mailikita kemawon manut ring pamargin dresta kaluarga lan desa.

2.    Sahananing wewangunan sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sane tan manut kadi kecap Kaping 3 Pawos 28 puniki, wenang kapratiaksayang saha wenang ketata malih sumangdennya wekasan tan ngardi wicara, bilih sida ngardi tategenan krama sane abot tan manut ring indik dresta lan agama.

PAWOS 29

Tata Titi Wewangunan

1.    Sang sapasira ugi pacang mawangun paumahan pinaka genah jenek utawi tan genah jenek ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh. tan kawenang ngantos nyapcap ring karang paumahan pisaga.

2.    Wawangunan sane sampun riyinan wenten ring kawentenan awig – awig lan pararem puniki, wenang kautsahayang kekaryanin abangan, mangda nenten nyapcap malih ring karang paumahan pisaga.

3.    Sang sapa sira ugi sane tan satinut ring kecap Pawos puniki, risesampune wenten pasadok ring prajuru desa, wenang katepasin medasar antuk paras paros, prade tatiwak utawi panepas saking prajuru desa taler tan sida katinutin, kangkat wicara punika kaaturang ring Sang rumaga rumawos utawi ring Guru Wisesa, tur Sang sane mamurug ring kecap Pawos puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

PAWOS 30

Pamitegep Indik Wewangunan

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngawangun sahananing sane kabuatang olih desa ring tanah utawi tegal padruwen desa, saha wenang kaprabeyanin lan kaupepira olih krama desa.

2.    Sang sapa sira ugi, warga utawi Sang saking dura desa, prade pacang ngawigunayang tegal padruwen Jagat utawi Negara sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang matur piuning ring prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh, saha tan wenang ngawangun Pagenahan utawi Prahyangan Panyawangan sane permanen ring tanah inucap, sadurung polih pamutus saking prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh sajawaning sane sampun wenten.

3.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh utawi wong dura desa sane magenah ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh pacang matilar, saha maduwe Sanggah utawi Palinggih, yaning tan wenten Sang sane nyeledihi utawi Sang sane pastika sadya pacang ngupepira Palinggih utawi Saggah inucap, wenang kapralina rumuhun manut ring satra agama sadurung nilarin Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

KAPING 4

PAWOS 31.

Indik Wewalungan.

1.    Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane miara wawalungan patut sayaga nitenin wawalungan nia sowang – sowang mekdi nia negul utawi ngalogorin, sumangdennya tan jantos ngarusak karang utawi paabianan, punapi malih jantos nngaletehin Khayangan.

2.    Prade wenten wawalungan sane ngeleb jantos ngarusak pakarangan utawi paabianan, risampune nahen kaplungguhang taler tan katinutin olih Sang sane nuwenang, wenang ketaban tur kasadokang ring prajuru desa, selantur ipun prajuru desa wenang niwakang pamidanda manut kecap pararem lan patut nawur prabeya sahananing sane karusak olih wawalungan inucap.

3.    Prade wawalungan inucap jantos nngaletehin Khayangan utawi genah suci siwosan, sajawaning pamidanda muang prabeya sane karusak manut kecap ring ajeng Pawos puniki wilangan 2, wenang taler kawewehin antuk pamidanda pangupekara Khayangan inucap manut ring sastra agama.

PAWOS 32

Pamitegep Indik Wewalungan

1.    Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang ngangonang utawi negulang wawalungan ring margi, ring rurung, ring setra, ring pakarangan desa, miwah ring talajakan Khayangan.

2.    Sowang – sowang kaluarga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang miara asu ring pakarangan lintang ring asiki, prade wenten miara asu wenang medaging caciren minekadi ring bawong ipun medaging kalung.

3.    Sang sane mamurug ring sedaginging kecap Pawos 32 pamitegep puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

PAWOS 33

Pamitegep Indik Wewalungan.

1.    Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang ngalumbar ayam makemiwah wawalungan sane , risesampune warga desa ngawitin metajuk ring pategalan.

2.    Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane sampun ngawitin metajuk ring paabianan wenang nyadokang ring Sang sane maduwe wawalungan, mangda wawalungan nia nenten malih kalumbar.

3.    Prade risampun kesadokang, kemawon kantun wawalungan inucap kalumbar olih Sang sane nuwenang, kepatutang Sang sane madrebe paabianan sane karusak wenang ngejuk  wawalungan inucap, tur digelis nyadokang ring prajuru desa, saha nyinahang paabianan nia sane karusak antuk wawalungan sane kaejuk, selantur nia praujru desa patut digelis nepasin saha niwakang pamidanda manut ring kecap pararem.

KAPING 5

PAWOS 34

Indik Bhaya Lan Dusta

1.    Sahananing kawentenan sane sida mapuara utawi ngardinin pikobet, duhkita, duskreta ring jadma  pawongan kasinanggeh bhaya :

2.    Kasinahan pawilangan bhaya kapalih dados limang palih  manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Jiwa Bhaya    :  Kaamuk, Kaparikosa, lan sapenunggalan nia.

na.   Artha Bhaya   :  Kamalingan, Kebaakan, Kabegalan, lan sapenunggalan nia.

ca.   Geni Bhaya    :  Katunuan, utawi Kagesengan.

ra.    Toya Bhaya   :  Minekadinnia, Anyud ring segara, Anyud sangkaning blabar agung.

ka.   Bhayu Bhaya :  Katiben dening Angin ngalinus, Katiben Lindu utawi Linuh.

PAWOS 35.

Swadharmaning Warga Rikala Wenten Bhaya.

1.    Sang sapa sira ugi warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh utawi Sang sane katiben bhaya patut digelis matur supeksa ring prajuru desa utawi ring sane wenang ngamawosin.

2.    Sang sane katiben utawi Sang sane ngemanggihin bhaya wenang digelis nyuarayang kulkul manut kadi kecap Palet 3 Pawos 16 wilangan 3 lan digelis matur supeksa ring prajuru desa sumangdennya Sang katiben bhaya sida digelis polih patulungan.

3.    Sahananing warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang sayaga riklaning wenten bhaya, saha patut digelis maweh pitulung lan sregep makta piranti manut ring kawentenan bhaya inucap.

PAWOS 36.

Kawenang Ring Sang Katiben Bhaya.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngawenangang Sang katiben bhaya ngamargiang saserep ring sowang – sowang paumahan warga desa utawi ring genah sane kakarsayang, malarapan antuk tatiwak utawi panguwak saking prajuru desa.

2.    Wenang maseserep ring  banjar utawi desa, malarapan antuk panguwak saking prajuru banjar utawi desa inucap, saha rikala maseserep kasarengin antuk prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh lan prajuru desa sane ngawidangin banjar utawi desa inucap.

3.    Prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngenterang pamargin saserepan, mangde tan ngawetuang biyota ring pakraman. lan ngutsahayang pamargin saserepan inucap mangda jati manut ring kawentenan pagenahan sane kaserepin.

PAWOS  37

Pamitegep Indik Bhaya Lan Laksana Dusta

1.    Sahananing Sang sane malaksana dusta, wastu ngawetuang pikobet warga desa makemiwah pikobet kaluarga paumahan warga desa, wenang Sang malaksana inucap katur ring Menggalaning Jagat utawi Guru Wisesa. malarapan antuk pastikaning bobot kaiwangan sane kamargiang.

2.    Prade Sang sane malaksana dusta, kasinahan nia ngardi kalatehan ring genah sane sinanggeh suci, wenang pamidanda nia maweweh antuk pamidanda ngawaliang kasucian genah inucap, sanistan nia ngamargiang pamrayascitan manut kadi kecap sastra agama.

3.    Prade wentenn warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh malaksana duskreti minekadi nia Astha Capala:

ha.   Astha Capala, minekadi nia saking laksananing tangan wastu sida ngardi Sang  katiben pakobet, wenang kawicarayang, Sang katiben pakobet wenang masadok ring prajuru desa.

na.   Wak Capala, minekadi nia saking bebawos wastu sida ngardinin Sang sane  katibening pakobet, wenang kawicarayang, Sang katiben pakobet wenang masadok ring prajuru desa.

ca.   Pada Capala, minekadi nia saking parilaksana wastu sida ngardinin Sang sane  katibening pakobet, wenang kawicarayang, Sang katiben pakobet wenang masadok ring prajuru desa.

4.    Prade laksana Duskreti inucap nibenin Sang sane kapasinggihang manut agama, wenang pamidanda nia kawewehin atuk pamidanda pamrayascitan manut ring sastra agama ring Sang sane katiben, sahananing pamargi pamrayascitan mawit saking pamidanda, patut kamargiang antuk desa, tur prabeya nia katawur olih Sang sane katiwakin pamidanda.

5.    Prade ring paruman utawi ring pasangkepan, ring pura, wenten Sang sane manguman – uman utawi mabawos patikacuh, wiyadin kroda, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem, saha maweweh mrayascita para krama paruman utawi pasangkepan, yan ring pura wenang mrayascita pura inucap maduluran antuk pamargin yadnya manut ring sastra agama.

6.    Prade wenten dusta saking dura desa, utawi Sang sane tan janten pangwiwit lan tatujon nia ngaranjing ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, risampun ketatasin saha sinah kawentenan Sang inucap, wenang katur ring Guru Wisea.

KAPING 6

PAWOS 38

Panyanggran Desa.

1.    Rikala sinalih tunggil krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngawangun Karya utawi Yadnya, napike punika Dewa Yadnya, Pitra Yadnya, Bhuta Yadnya, Manusa Yadnya, Resi Yadnya, wenang polih panyanggra utawi pangrombo saking krama desa manut ring pinunas Sang maduwe karya utawi yadnya inucap.

2.    Panyembrama utawi pisuguh saking Sang maduwe Karya utawi Yadnya ring krama desa sane mapitulung, wenang kamargiang manut sakadi pamargin dresta duk saking nguni.

3.    Sajawaning pamargin penyanggra utawi pangunyan manut kadi dresta, krama sane maduwe karya utawi yadnya kengin ngangge gong manut kadi pinunas.

4.    Sahananing indik panyanggran desa ring Sang sane maduwe karya utawi yadnya, rawuhing pangingu utawi panyembrama nia, sane durung kaunggahang ring Eka Ilikita puniki, wenang kamargiang manut ring kecap pararem desa.

CATURTAS SARGAH

SUKERTA TATA AGAMA

PALET1

PAWOS 39

Indik Dewa Yadnya

  1. Prahyangan utawi Pura sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia:

Ha.   Pura Khayangan Tiga, minekadi nia Pura Puseh, Pura Sagara utawi Pura Desa, Pura Mraja Pati. Mungguing pamargi lan sahananing sane kabuatang olih pariindikan Khayangan minekadi  nia makemiwah pangupepira sekala nisakala, kamargiang utawi kasanggra olih warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring dresta lan sastra agama.

Na.   Pura  ring Khayangan Tiga sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh minekadi nia, Pura Dalem Bias Mentig, Pura Taman Bias Mentig, Pura Petinggar, Pura Ratu Gede Sakti, Pura Semer Tis, Mungguing pamargi lan sahananing sane kabuatang olih pariindikan Khayangan minekadi  nia makemiwah pangupepira sekala nisakala, kamargiang utawi kesanggra olih warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring dresta lan sastra agama.

Ca.   Pura Pamrajan utawi Paibon, Pura Dadya, sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, Kasungsung saha kaupepira sekala niskala olih para warih utawi pratisentana panyungsung pura inucap.

  1. Mungguing kawentenan Khayangan sane manut kadi kecap Pawos puniki wilangan 1, aksara ha na, wantah kasungsung olih para krama lan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh.
  2. Piodal ring Pura – pura sane kasungsung olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi kecap ring sor puniki:

ha. 1      Pura Puseh, kamargiang ring rahina  Anggara Kliwon wuku  Medangsia

2     Pura Sagara utawi Pura Desa, kamargiang ring rahina Budha Kliwon  wuku  Pahang.

3.    Pura Mrajapati, kamargiang rig rahina Budha Wage wuku  Langkir

na.  1.    Pura Dalem Bias Metig lan Pura Taman Bias Mentig, kamargiang ring rahina  Budha Wage wuku  Langkir

2.    Pura Patinggar, kamargiang ring rahina Saniscara Kliwon wuku Pahang

3.    Pura Ratu Gede Sakti, kamargiang ring rahina Budha Kliwon  wuku Kuningan.

4.    Pura Semer Tis, kamargiang ring rahina Soma Umanis sasih Kalima.

  1. piodal ring pura – pura manut kadi kecap ring  wilangan 3. aksara ha. na. 1. 2. 3. lan 1. 2. 3. 4. Desa Pakraman Nyuh Kukuh taler ngamargiang yadnya manut kadi dresta lan sastra agama

PAWOS 40

Indik Ngadegang Pamangku

  1. Ring sowang – sowang pura sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang kaadegang Pamangku, sane kayogya ngenterang nuntun utawi ngastawayang saluiring pamargin yadnya ring pura inucap manut ring kawenangan pamangku sane kasinahang ring dresta lan agama.
  2. Sane wenang kasudi adegang pamangku ring sowang – sowang pura sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia manut kadi ring sor puniki:

ha.   Sang pinaka krama utawi warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, krama ngarep utawi sane sampun nyada. bilih sampun kaadegang pamangku ring pura paibon utawi mrajan lan dadya.

na.   Tan cadangga, uning ring sastra utawi tan buta aksara. kaparna antuk krama uning ring dresta lan agama miwah yadnya. bilih sane sampun macihna antuk ilikita sane kapolihang.

ca.  Sampun mabukti ring pakraman maparidabdab rahayu. macihna ring pangelokika sadina – dina. bilih ring Sang sane setata ngutamayang pabuat Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

  1. Pamangku sida kaadegang saha kasungkemin yan sampun manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Malarapan antuk nyanjan utawi kacatri duk ngawentenang pinunas ring pura – pura sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Sangkaning sasudian, duaning Sang kasudi sampun kaparna manut kadi kecap Pawos 40. wilangan 2. aksara ha. na. ca.

  1. Dudonan pamargi rikala ngadegang pamangku ring sowang – sowang pura Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia :

ha.   Sang sane pacang kaadegang pamangku sampun janten kararemin olih krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sanista nia aparo lintang saking wilangan krama ngarep, sajawaning malarapan antuk pamargi sane wenten ring kecap wilangan 3. aksara ha Pawos puniki.

na.   Wenang nunas wara nugraha utawi nyurud ayu rikala wenten Yadnya Ageng ring pura malarapan pawintenan, utawi Sang sane sampun sinah sadurung nia ngamargiang pawintenan manut kadi pawintenan Sang dados pamangku.

ca.   Wenang nyuciang raga malarapan antuk ngamargiang yadnya pawintenan pamangku sane kapuput olih Ida Sang Sulinggih.

  1. Sang sane tan kawenang kaadegang pamangku ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia :

ha.   Sang sane rumaga cadangga lan tan uning ring yadnya, agama, satra, dresta, makemiwah darmaning kapamangkuan.

na.   Sang sane macihna setata maparidabdab tan rahayu ring pakraman, bilih macihna nahenin ngepet pati sesamaning manusa.

ca.   Sang sane tan polih panyungkem utawi tan kararemin olih krama bilih antuk warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh

ra    Sang sane sampun pastika kasudi dados pamangku ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, malarapan tan miwalin pamargin awig – awig makemiwah pararem lan dresta agama, wenang ngamargiang dharmaning kapangkuan ring sawawengkon Desa Pakraman Nyuh Kukuh saha wenang kasinggihang olih warga sami, wenang nguttamayang pabuat desa lan warga desa, saha wenang kaulemin olih warga dura desa.

PAWOS  41

Swadharmaning Pamangku

  1. Swadharmaning Pamangku sane banget kabuatang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh luir nia :

ha.   Asewaka Dharma, astiti bhakti ring Ida Bhatra Sasuhunan, pamekas ring linggih Ida Sang Hyang Widhi Wasa.

na.   Ngenterang, ngastawayang pamargin Upacara Yadnya rikala patirtan miwah Yadnya sane siwosan ring sowang – sowang Pura manut ring amongan.

ca.   Ngawekasang rikala wenten  krama utawi warga ngaturang punia, punagi, mapanahura, utawi nunas karahajengan ring pura manut ring amongan.

ra.    Ngalaksanayang pamargi sane mabuat suci ring pura, pamekas rikala nedunang utawi ngalinggihang pralinggan Ida Bhatara.

ka.   Nuntun krama lan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, mangda setata bhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, saha laksana  susila manut agama. den sida dados tatuladan para krama desa.

da.   Nyiratin tirta rikala wenten piodal utawi patirtan ring sowang – sowang pura Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

PAWOS 42

Indik Kawigunan Aturan, Punia, Sesari.

1. Sahananing sane marupa artha brana, jinah, minekadi laluwesan, mule – mule, sane kapikolihang saking aturan, punagi, sasangi, panawuran, punia miwah sakeluir nia, wenang kadruwenang olih pura inucap.

  1. Sang sapa sira ugi minekadi nia warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh utawi Sang saking dura desa, sane pacang ngamargiang nawur sasangi, punagi, mahaturan, miwah madana punia, ring Pura sane wenten ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang sadurung nia masadok ring prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh, risampun kehaturang mangda sida kaunggahamg ring ilikita.

3.    Sahananing sane marupa haturan sane kapikolihang manut kadi kecap ring ajeng Pawos puniki,    wenang kawigunayang ring pura inucap manut ring pabuat pura utawi tatujon.

4.    Sahananing sasari canang sane kapikolihang saking para pamedek rikala piodal utawi tan piodal    ring sowang – sowang pura, makemiwah Pura Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane siwosan,   wenang kaepah tiga,  indik pamargin lan kawigunan pahan inucap kamargiang manut kecaping        pararem.

PAWOS 43

Indik Ngentosin Pamangku.

1.    Pamangku Desa Pakraman Nyuh Kukuh sida kagentosin yan sampun manut kadi kecap ring                      sor puniki

ha.   Sangkaning Sang keadegang sampun matinggal utawi seda.

na.   Sangkaning pinunas ngeraga, dwaning sampun rumasa ring angga lingsir, utawi sering katiben dening pinungkan rahat. wastu tan sida ngamargiang swadharmaning kapamangkuan.

ca.   Kararyanang utawi kausanang olih krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, dwaning sida kabuktiang olih krama desa, maparidabdab dusta utawi tan manut ring swadharmaning pamangku.

2.    Prade Pamangku inucap kawusanang sangkaning tan anut ring swadharma, utawi sangkaning paridabdab dusta, wenang pamangku inucap ngewaliang sahananing piranti kapamangkuan sane keraksa, saha wenang wicara dusta inucap katepasin malarapan dening kecap awig – awig lan pararem desa.

3.    Prade Sang pinaka Pamangku Desa Pakraman Nyuh Kukuh, ngemalihin ngalap rabi sane kebawos ngemaduang, yadin tan ngemaduang, utawi ngawitin marabian sangkaning sadaweg keadegang durung merabi, kewala sangkaning rahayu, Jero Mangku inucap wenang nyepuhin angga tur katodya olih para prajuru desa, sahananing prabeyan panyepuhan wenang kamedalang olih pamangku inucap.

4.    Prade Pamangku Desa Pakraman Nyuh Kukuh utawi pecak Pamangku desa wusan sangkaning rahayu, sagkaning sampun yusya wastu seda, wenang mikolihang wantuan saking Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi kecap pararem.

PAWOS 44

Indik Khayangan Kadurmanggalan

1.    Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh wastu kasinanggeh kadurmanggalan yaning manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Khayangan sane katiben dening panca bhaya.

na.   Khayangan sane kahanan lulut lan sakeluirnia. minekadi kasander kilap.

ca.   Khayangan sane kahanan wangke jadma utawi wangke sato ageng.

ra.    Khayangan kaletehan dening jadma maulah ala utawi masanggama.

2.    Kasukertan Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh kapidabdabin manut kadi kecap ring sor :

ha.   Sahananing krama lan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang nureksanin, ngebag, saha nginggilang kasucian Khayangan desa, mangda sida kasukertan Khayangan sayan – sayan inggil. mawastu Khayangan ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh setata suci.

na.   Sane tan kawenang wenten utawi keranjingan ring jeroning Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh minekadinnia :

1.     Warga krama utawi wang dura desa sane kantun meraga sebel manut ring jalarannia.

2.     Warga krama utawi wang dura desa sane kantun cuntaka, sagkaning kalayu sekaran.

3.     Warga krama utawi wang dura desa sane kasinanggeh patita utawi panak babinjat, kabawos dahat nngaletehin Khayangan.

4.     Sato ageng sane sinah sida ngarusak Khayangan sajawaning rikala wenten Upecara.

5.     Sang sane mabusana tan manut ring dresta.

6.     Sang sane makta barang sane kabawos nngaletehin manut sastra agama, kabawos dahat nngaletehin Khayangan.

7.     Makemiwah sahananing sane sida nngaletehin manut kadi kecap pararem.

ca.   Parilaksana sane tan kawenang margiang ring jeroning Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi ring sor puniki :

1.     Tan kawenang ngamargiang masumpah utawi nahap cor, sajawaning saking pituduh prajuru saha manut ring kecap pararem.

2.     Maulah ala, maujar ala, malaksana kroda utawi wak purusia.

3.     Tan kawenang marebat, mayuda, bilih – bilih jantos ngamedalang rah ring jeroning pura. kabawos dahat ngaletehin Khayangan.

4.     Tan kawenang mecikang wastra, nyagsang busana, mecikang pusungan, makemiwah sapenunggalannia manut ring pararem.

5.     Tan kawenang mawarih, makoratan, macecepin anak alit. makamiwah sapenunggalannia.

6.     Tan kawenang sirep awor lanang istri, bilih ngalaksanayang paripolah alaki rabi, kabawos dahat nngaletehin Khayangan.

7.     Tan kawenang maparipolah sane  siwosan manut kadi kecaping pararem.

3.    Prade wenten sane mabukti mamurug ring kecaping awig – awig kakertan khayangan puniki, wenang katiwakin pamidanda manut pararem. Majeng ring Sang sane mamurug awig puniki sane kabawos dahat nngaletehin Khayangan, wenang pamidanda nia maweweh antuk pamrayascitan Khayangan manut abot inganing kaiwangan. saha tan ngalempasin kecap pararem.

4.    Prade Sang sapa sira ugi, warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh bilih dane Jero Mangku khayangan inucap, sane maggihin khayangan inucap kadurmenggalan, wenang digelis nyadokang ring prajuru desa, den sida krama desa digelis ngawentenang pangupakaraning prahyangan sapatut nia.

5     Prade wenten jadma edan utawi buduh, sane ngaranjing ring jeroning khayangan, wastu ngarusak piranti, palinggih – palinggih, kabawos dahat nngaletehin Khayangan, wenang kaluarga nia mecikang sahananing sane karusak saha mrayascita manut ring kecap sastra agama lan pararem. Prade jadma edan punika mawit saking dura desa, wenang prajuru desa nyadokang ring kaluarga utawi kelian banjar bilih ring prajuru desa nia. sehananig pangupekaraning khayangan wenang kamargiang olih desa.

PALET 2

PAWOS 45

Indik Resi Yadnya

1.    Upecara Resi Yadnya ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kamargiang manut kadi kecap lan pamargin  kerta agama. Minekadinnia Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan miwalin swadharmaning krama desa ring papalihan pamargin upecara inucap.

PALET 3

PAWOS 46

Indik Pitra Yadnya

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh nyinahang sahananing pamratekan sawa kabawos Pitra Yadnya. manut kadi pamargin dresta lan agama, saha tan miwalin ling utawi bisama sowang – sowang laluhur para warga krama.

2.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh seda, wenang ngamarginin gaguat kadi ring sor puniki:

ha.   Sang kalayusekaran pamratekania kapuput antuk mapendem manut ring dresta

na.   Sang kalayusekaran pamratekania kapuput antuk makingsan ring geni, prade pacang kapalebonang utawi kaaben sadurung tutug warsa manut kecap agama.

ca.   Sang kalayusekaran utawi sawa ngraris kaprateka kapuput antuk palebon manut ring uger padewasan sane pastika.

PAWOS 47.

Gaguat Mendem Sawa.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargi sane patut rikala mendem sawa manut kadi kecap ring sor :

ha.   Sawa wenang kapendem utawi kageseng ring Setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring kawentenan sawa inucap, yaning sawa rare wenang ring setra bebajangan.

na.   Yan sawa rare durung maketus untu, wenang kapendem premangkin tan ngawilangin dewasa, nanging yan sampun maketus untu, wenang nganutin pamargin sawa sane sampun bajang utawi lingsir kapendem antuk ngawilangin dewasa.

2.    Sahananing pidabdab mamendem makemiwah indik padewasan, wenang tan kawenang mendem sawa, katekaning indik eteh – etehing sawa sane kasengguh patut, wenang kaparidabdabin olih prajuru desa.

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang galah utawi rahina sane tan kawenang mendem sawa luir ipun : minekadi rarainan jagat, Purnama, Tilem, Pasah, Semut sadulur, Khala Gotongan, Tali Wangke, muang rarainan sane  manut kadi kecap pararem.

PAWOS 48.

Indik Seda Rikanjekan Piodal.

1.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh seda, rikala wenten piodal ring salih sinunggil Paibon, Mrajan, Dadya, sane wenten ring wawengkon Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kangkat ngamargiang papendeman yaning sampun piodal inucap kabawos puput, yadiastun durung panyineban.

2.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh seda, rikanjekan wenten Karya ring Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, utawi ring Khayangan Jagat sane kantun wenten ring sajebag Jagat Nusa Penida, sawa inucap kangkat kapendem antuk pamargi pakingsan, malarapan antuk pamargi sasiliban tanpa eteh – etehing Sang lina sekadi patut, ring setra tan kawenang magagumuk, sapatuting pamrateka sawa inucap wenang kamargiang risesampun puput pula palining Karya saha manut ring padewasan sane kawenangang olih prajuru desa.

3.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh seda, rikalaning wenten Karya Yadnya ring Khayangan Jagat sane wenten ring jabaning utawi luaring jagat Nusa Penida, pamargi papendeman lan pamratekania wenang nganutin kadi pawarah lan piteket saking Parisadha utawi Guru Wisea.

PAWOS 49

Indik Seda Salah Pati.

1.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane  seda sangkaning tan patut utawi salah pati ring jabaning karang paumahan, minekadi ulah pati lan sapenunggalania, kengin kabakta ring jeroning karang paumahan, wenang kasanggra dening upakara banten pangulapan muang panebusan, pamratekania wenang wantah apabersihan, wenang kapendem antuk pamargi pakingsan. Upakara pamratekaning sawa sekadi patut wenang kamargiang risesampunia matuwuh asasih pitung rahina. Pamargi puniki makejalaran Sang mahurip makerti yasayang atman Sang lina manut ring kecap sastra agama!!!

2.    Tan kawenang mendem sawa sane kantun medaging bobotan ring setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sadurung bobotan inucap kaembasang. Apan yan mamurug ring kecap puniki, Desa Pakraman dahating Cuntaka.

3.    Prade wenten Sang sane tan kailingan kawit lan pesengan nia seda ring wawengkon Desa Pakraman Nyuh Kukuh, risesampun puput katepasin antuk Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa saha kapituduh, wenang sawa inucap kapendem ring setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sahananing upekara Sang lina kamargiang olih Desa, pinaka pamarisudha kaletehan Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang kaprayascita saha wenang kamargiang olih Desa.

4.    Prade wenten Sang seda utawi katiben bhaya pati bilih ulah pati ring tegalan, Sang sane nuwenang utawi kaluarga Sang lampus, wenang marisudha pategalan inucap, sanistania malarapan antuk pacaruan Panca Sata, pamarisudhan kamargiang ring genah seda utawi ring pategalan inucap, mawaneng sadurung asasih pitung rahina. Sang sane mamurug ring kecap awig puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PAWOS 50

Swadharmaning Krama Lan Prajuru.

1.    Swadharmaning krama lan prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh rikalaning wenten sinalih tunggil warga sane kalayusekaran manut kadi ring sor puniki :

ha.   Swadharman Sang kaduhkitan :

1.     Sang sane nuwenang kalayusekaran utawi Sang kaduhkitan wenang nunas tatimbangan ring para prajuru desa, saha nampenin tatiwak panepas prajuru desa.

2.     Wenang nunas pagrombo ring krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring sane kabuatang,

3.     Ngaturang panyembrama utawi pisuguh sakasidan majeng ring para krama sane rawuh ngarombo karya manut ring pararem lan dresta.

na.   Swadharman Prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh risesampun polih pasadok :

1.     Maritatas kehanan lan tatujon ring sane kabuatang olih Sang sane maduwe kaduhkitan utawi karya.

2.     Risasampun sida ketatasin, wenang nyuarayang kulkul manut ring tatujon, saha ngenter pamargin krama, sajeroning ngarombo karya utawi pamargin patus manut ring dresta sapuput nia.

ca.   Swadharman Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh :

1.     Wenang ngarombo Sang maduwe karya utawi Sang kaduhkitan manut dresta jantos puput.

2.     Wenang maweh patus saha ayah – ayahan manut ring pidabdab sane sampun manados dresta ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki. saha tan miwalin kecap pararem

2.    Rikalaning nyandang utawi nanggung wadah, utawi sawa, makemiwah upekara Pitra Yadnya sane siwosan, pamargine kasetra patut dabdab, Sang utawi krama sane ngarombo tan kawenang magarap – garapan, bilih sida ngawetuang pikobet Sang sane nuwenang karya utawi Sang nuwenang layon inucap.

3.    Rikala nyanggra Upacara Sang kalayusekaran, tatkalaning mamargi kasetra pacang mendem, krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang mabusana adat madya. Yan rikalaning atiwa – tiwa utawi ngaben wenang mabusana adat jangkep, kemawon tan kawenang mabungah – bungahan. Krama sane nyandang utawi nanggung wadah makemiwah patulangan kawenangang mabusana adat madya.

4.    Asing – asing krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane mamurug ring kecap Pawos puniki, bilih rikanjekan ngawentenang Karya utawi ngaben, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PAWOS 51

Indik Kacuntakan

Cuntaka kamanggehang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, wantah pinaka yasa kerti ring sajeroning ngemban saha nginggilang kasucian lan kanirmalan Prahyangan, Pawongan, Palemahan desa. Pinaka pamargi lan srana pawongan desa nyaratang pasikian warga ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wastu tan ngawilangin uger – uger bisama indik kacuntakan  ring sowang – sowang pasorohan warga sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Kacuntakan manut jalarania kadi kecap ring sor puniki :

ha.  Cuntaka sangkaning pamargin kahuripan mawit saking angga sarira.

na.  Cuntaka sangkaning Sang  sane kabawos kepademan utawi seda.

ca.  Cuntaka sangkaning Pitra Yadnya utawi atiwa – tiwa.

2.    Pawanengan kacuntakan kamanggehang manut ring jalarania  kadi kecap ring ajeng, luir nia:

ha.   Ngaraja suwala, kacuntakan nia mawaneng sakantun medal rah, tan ngawilangin rahina kemawon sesampun wusan rah inucap medal, wenang abresih sarira antuk makramas.

na.   Sang sane ngembasang oka, pawanengan cuntakania, sane istri asasih pitung rahina, Sang sane lanang roras rahina. Yadyapi tunggal karang, yan nora Guru Rupaka Sang rare, tan kasinanggeh kacuntakan.

ca.   Sang sane katiben dening panyengkala karuron, pawanengan cuntakania asasih pitung rahina, marep ring kaluarga tunggal karang. Kaluarga utawi waris sane siwosan karang makemiwah warga sane lianan wantah mawaneng tigang rahina.

ra.    Pawanengan kacuntakan sangkaning kalayusekaran saking rahayu, Sang sane ngarepin kaduhkitan lan sapekarangan nia wenang kacuntakan mawaneng jantos ngatelunin, warga krama wantah tigang rahina. Pawanengan puniki wantah mamargi arep ring sawa sane kapendem ring setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh. tan ngawilangin Sang lampus ring jabaning wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ka.   Pawanengan Sang rare seda makta udel, Sapekarangan Guru rupakania Sang rare, kasengguh kacuntakan mawaneng asasih pitung rahina, sajabaning pakarangan Sang kaduhkitan cuntakania wantah mawaneng tigang rahina.     Pawanengan puniki wantah mamargi arep ring sawa Sang rare sane kapendem ring setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh. tan ngawilangin Sang lampus ring jabaning wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

da.   Pawanengan kacuntakan sangkaning atiwa – tiwa utawi ngaben, kakawitin saking nanceb taring, bilih risesampun ngulapin Sang Atma utawi ngalinggihang adegan. Pawanengan puniki tan mari nganutin kadi kecap pararem.

3.    Prade rikalaning wenten Karya utawi Yadnya ring Khayangan Tiga makemiwah ring Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenten warga sane seda sangkaning pamargi rahayu utawi tan rahayu, sane wenang kacuntakan wantah  pangarep lan pangapit. Karya utawi Yadnya inucap wenang memargi sapatut nia.

4.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang salih sinunggil warga krama tan kakeneng dening cuntaka minekadi nia:

ha.   Ida Sang Rumaga Suliggih wenang luput ring sahananing kacuntakan

na.   Dane Jero Mangku Khayangan Tiga lan Khayangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh. wenang tankeneng cuntaka manut ring dharmaning kapamangkuan.

PAWOS 52.

Indik Atiwa – tiwa

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamargiang tata titining atiwa – tiwa manut kadi kecap sastra agama, sawa sane wenang kaaben wantah sawa Sang sane seda sampun maketus utawi tanggal untu, Sang seda sadurung akupak utawi maketus tan wenang sawa nia kaabenang, makepatut nia wantah kaklungah manut sastra agama lan pararem.

2.    Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane pacang ngawangun Karya atiwa – tiwa, wenang sadurung nia masadok ring prajuru desa, mangda sida katitenin antuk awig –awig lan pararem indik pamargin Pitra Yadnya inucap. Sang sane ngamargiang atiwa – tiwa wenang nunas utawi nuduk patus ring krama manut dresta lan manut pararem.

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Sang sane makrama Suka Dhuka tan kawenang ngamargiang Pitra Yadnya bilih – bilih patiwan – tiwan, prade wenten krama suka dhuka inucap mamurug ring daging kecap awig – awig puniki, wenang katiwakin pamidanda panukun setra, pamungkah lawang, panual batu, munjuk mungsuring pamidanda inucap manut kadi kecaping pararem.

PAWOS 53.

Indik Patus Ayah – ayahan.

1.    Patus ayah – ayahan krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh ring Sang sane ngawangun karya atiwa – tiwa minekadi nia :

ha.   Ngaresikin utawi ngabas margi sane pacang kaentasin olih Sang mayadnya rikala pacang kasetra. bilih margi sane kaentasin olih wadah lan upekara sane siwosan.

na.   Makarya rarompok utawi warung lan pirantin nia genah ngalelet sawa.

ca.   Makarya genah morbor patulangan utawi prapen manut ring pinunas Sang makarya.

ra.    Makarya bale pngwedan Ida Sang Sulinggih.

ka.   Makarya genah utawi wadah upekara lan eteh – eteh sane .

da.   Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngarombo karya inucap jantos puput nganyut.

ta.    Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngarombo karya – karya sane siwosan manut ring paigum Sang sane maduwe Yadnya sane kaenter olih prajuru desa.

PAWOS 54.

Indik Matempung Ngaben

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang tata titining Sang atiwa – tiwa utawi ngaben malarapan antuk papalihan pamargi kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Atiwa – tiwa pamarginia manut kadi dresta ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Atiwa – tiwa sangkaning wenten sane matempung saking dura desa.

ca.   Atiwa – tiwa sangkaning matempung ring dura desa.

2.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh nampenin patempung atiwa – tiwa saking warga dura desa, wenang sadurung nampenin masadok ring prajuru desa, mangda katitenin indik pamargi patempung inucap antuk awig – awig lan pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh..

3.    Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh pacang matempung atiwa – tiwa ring dura desa, sadurung kamargiang indik patiwan – tiwan inucap mangda kasadokang dumun ring prajuru desa, sumangdennia katitenin pamargi matempung inucap antuk awig – awig lan pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

4.    Prade patempung utawi matempung inucap kacumponin olih prajuru desa, kangkat sawa sane mapendem ring setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh kaambil, utawi sawa sane pacang kabakta ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh kangkat karanjingang ring wawidangan desa  tur patiwan – tiwan inucap wenang kamargiang. Majeng ring Sang sane mamurug ring kecaping awig – awig puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

5.    Swadharmaning Sang nampenin patempung utawi Sang sane matempung, wenang muputang sahananing paiketan awig – awig lan pararem ring pamargi patiwan – tiwan inucap minekadi nia, wenang nawur panukun setra, pananjung batu, muang pangungkab lawang, agung alit wilangan sane katawur manut ring kecap pararem.

6.    Sahananing pikolih saking patempung utawi saking matempung, makemiwah saking panebas atma, kamanggehang dados padruwen desa, saha wenang kaunggahang ring ilikita padruwen desa.

7.    Pamangku Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane ngarep utawi ngamongin indik Pitra Yadnya, wenang polih pah – pahan aturan utawi pikolih saking kecap Pawos puniki uttamania wilangan kaping lima, pamarginia manut ring kecaping pararem.

PALET 4

PAWOS 55

Indik Manusa Yadnya.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Upecara Manusa Yadnya manut kadi kecaping sastra agama, pinaka pangupahayu kahuripaning bbuwana alit ngudpadi kadhirgayusan, minekadi mawit saking patemoning khama bang kelawan khama petak ring jeroning garbhawasan Sang Ibu jantos seda.

2.    Upecara Manusa Yadnya inucap luir ipun kadi ring sor:

ha.   Magedong – gedongan sekantun Si jabang Bayi ring jeroning weteng Sang Ibu.

na.   Risesampun Sang rare embas wenang kasambrama antuk upecara dapetan.

ca.   Kepus Udel utawi puser, wenang ngamargiang upecara Panelahan.

ra     Roras Rahina. Upecara dapetan ring Sang Dumadi

ka.   Bulan Pitung dina utawi tutug kambuhan. Majang colongin.

da.   Tigang Sasih. Upecara Nyambutin, Mapetik, lan napak siti utawi turun tanah.

ta     Pawotonan, Siwosan ring baya oton, wenang ngamargiang upacara kadi ring tigang sasih.

sa.   Merawat tumbuh gigi, Upecara nia Ngempugin.

wa.   Munggah daha Taruna, Upecara nia Ngeraja Singa Ngeraja Swala.

la.    Matatah utawi Mepandes, Upecara Pamarisudhaning Sad Ripu.

ma.  Mawiwaha. Upecara Pawidhi Widhanan.

ga.   Mawinten. Upecara Abresih Sarira,

ba.   Madwijati, Upecara Mapodgala

3.    Sajeroning upekara lan upecara sane kaunggahang ring Pawos puniki, sami manggeh pisan madya nista utama, yadyan desa kala patra, pamekas sida nawur Tri Renam, mejalaran saking pikayun sane suci nirmala, saha tan maren mikukuhin dresta lan Agama, sangkaning ngemargiyang Yadnya malarapan antuk manut ring kecaping sastra lan tattwa Agama sane sampun ketah.

PALET 5

PAWOS 56

Indik Bhuta Yadnya

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang  Bhuta Yadnya manut ring kecap sastra agama makemiwah dresta, minekadi nia sahananing upecara pabeyakhalan ring sor utawi ring pratiwi, sahananing  upecara pabeyakhalan ring sarwa prani, ring khayangan, muang ring sarwa bhuta khala.

2.    Upecara – upecara pabeyakhalan ring sarwa prani minekadi nia:

ha.   Upecara pabeyakhalan ring sarwa tumuwuh, padewasan nia nemonin Tumpek Wariga.

na.   Upecara pabeyakhalan ring sarwa ingon – ingon, padewasan nia nemonin Tumpek Uye.

3.    Upecara pabeyakhalan ring pratiwi, ring khayangan makemiwah ring sarwa bhuta khala kabawos caru luir nia kadi ring sor puniki:

ha.   Yadnya Sesa utawi ngejot kamargiang satunggil wus maratengan.

na.   Masegeh, kamargiang manut pabuat ring sajeroning yadnya.

ca.   Caru Eka Sata, kamargiang manut sastra agama lan manut ring babuat.

ra.    Caru Panca Sata, kamargiang manut ring sastra agama lan manut ring babuat.

ka.   Caru Panca Sanak, kamargiang manut sastra agama lan manut ring babuat.

da.   Caru Resi Ghana, kamargiang manut ring sastra agama lan manut ring babuat.

ta.    Caru Panca Kelud, kamargiang manut ring sastra agama, lan manut ring babuat.

sa.   Caru Balik Sumpah, lan caru Caru Tawur Agung muah salantur nia, kamargiang manut ring sastra agama lan manut ring babuat.

4.          Sajabaning Upecara Bhuta Yadnya kadi kecap ring ajeng, Desa Pakraman Nyuh Kukuh taler ngamanggehang Upecara pabeyakhalan ring manusa manut kadi kecap sastra agama lan dresta.

PAWOS 57.

Indik Pamargin Bhuta Yadnya.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, dahat nginggilang saha setata ngutsahayang kerahayuan lan kadhirgayusan kawongan nia, mapiranti dening kecaping sastra agama makemiwah dresta simecara, minekadinia mangupehayu, Prahyangan, Palemahan nia antuk Yadnya. Sinalih tunggil nia inggih punika Bhuta Yadnya.

2.    Wilangan Bhuta Yadnya sane kamanggehang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane mawit saking  dresta anut ring kecap sastra agama luir nia manut kadi ring sor puniki:

ha.   Ring rahina Kajeng Kliwon Sasih Jiesta, kamargiang Upecara ngaturang Tipat Kelan ring marga tiga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, upecara puniki kamargiang sangkaning kuna dresta sane manut ring kecap sastra agama. mapisarat mangda sarwa mrana lan sarwa bhuta khala sida asih ring kawongan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Ring rahina Kajeng Kliwon nyabran sasih, kamargiang Caru Sasih, ring madyaning Desa Pakraman Nyuh Kukuh, Upecara puniki kamargiang manut ring kecap sastra agama lan kuna dresta,           mapisarat nyomia sarwa bhuta khala nyabran sasih, mangda sida warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh mapahidepan rahayu.

ca.  Ring rahina Kajeng Kliwon Sasih Kanem, kamargiang Caru Sasab Mrana, ring marga        catur Desa Pakraman Nyuh Kukuh, Upekara nia Manca Sata, Upecara puniki          amargiang sangkaning kuna dresta lan manut ring sastra agama. Mapisarat mangda             sida kawongan lan       sarwa wewalungan Desa Pakraman Nyuh Kukuh lunas lanus            seger oger, sarwa tinandur     wastu mupu.

ra.    Siwosan ring Upecara Bhuta Yadnya sane kawedar ring Pawos puniki minekadi nia ring wilangan 2 aksara ha. na. ca. Desa Pakraman Nyuh Kukuh taler ngamargiang Yadnya, Yasa Lan Kerti manut kadi pamargi kuna dresta, luir nia : Jauman rikalaning Purnama Sasih Karo. Pangkonan rikalaning Purnama Sasih Kadasa. Ngalinggihang Ida Bhatara Gede Sakti Sawulan Saptaeri utawi abulan Pitung Dina ngawit ring Kajeng Kliwon Sasih Kapitu. Rikalaning Purnama Sasih Kawulu Ngaturang Yasa ring Khayangan Dalem Bias Mentig. Otonan Gong rikala Caniscara Kliwon Uye.

3.    Rikala Tileming Sasih Kasanga, Warga Krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamargiang Bhuta Yadnya Pacaruan, ring desa makemiwah ring sowang – sowang  pakarangan paumahan katekaning Karang Khayangan, luir nia :

ha.   Ring Catus pataning desa kamargiang Caru Panca Sata, pamargin yadnya puniki kamargiang nyabran ngawarsa manut satra agama  lan dresta, mapisarat sumangdenya sida nyomia sahananing bhuta khala, wastu sida kawongan Desa Pakraman Nyuh Kukuh santa rikanjekan ngamargiang  catur brata panyepian.

na.   Ring Khayangan Desa makemiwah ring sowang – sowang Pura Mrajan, Paibon, lan Dadya. manut ring dresta kamargiang Caru Eka Sata, pailen puniki kamarging pinaka raruntutan pailen Caru tawur Kasanga sane kamargiang olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.   Ring Sowang – sowang karang paumahan warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kamargiang upekara segehan manca warna sia ( 9 ) tanding, olahan ayam brumbun sane sida katunas ring desa, makemiwah segehan agung atanding maulam jajeroan bawi mentah lan tatabuh, toya, tuak, arak, berem.

4.    Risasampun sore, Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamargiang pangrupukan pabuhu – buhu, ring sowang – sowang paumahan, makemiwah ring Pura Mrajan, Paibon lan Dadya, pamargin nia kapidabdabin olih prajuru desa, ngawit saking sandi kawon, tan kawenang lintang ring tengah wengi.

5.    Risasampun puput pamargin Caru Tawur Kasanga makemiwah raruntutan nia manut kadi kecap ring ajeng, benjang nia sahananing warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang ngalanturang antuk pamargi Catur Brata Panyepian manut ring kecap sastra agama luir nia :

ha.   Amati Geni, tan kawenang nguripang api ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Amati Karya, tan kawenang warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh nyambut karya.

ca.   Amati Lalungan, warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang  malalungayan.

ra.    Amati Lalanguan, Warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh tan kawenang marame – ramean, utawi maliang – liang bilih ngawetuang suara gora.

6.    Indik pamargi Catur Brata Panyepian inucap katitenin, kapratiaksayang, katuntun, olih prajuru desa manut kadi pamargin dresta, Catur Brata Panyepian inucap kakawitin lan kalebar antuk cihna suaran kulkul Desa manut ring pararem.

7.    Sang sapa sira ugi sane mamurug pamargin Catur Brata Panyepian inucap, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem. Prade Sang sane mamurug saking dura desa, wenang Sang mamurug inucap katur ring Manggalaning Guru Wisesa.

PANCAMAS SARGAH

SUKERTA TATA PAWONGAN

PALET1.

PAWOS 58.

Indik Pawiwahan

1.    Pawiwahan kamanggehang  ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, minekadi nia patemoning Purusa kalawan Pradana malarapan antuk suka pada suka, kadulurin dening upesaksi sekala lan nisakala tan miwalin pamargi awig – awig lan pararem desa manut kadi kecap ring sor .

2.    Pawiwahan sane wenang kamargiang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh kapalih dados tigang palih luir nia :

ha.   Pawiwahan sangkaning Papadikan.

na.   Pawiwahan sangkaning ngarorod utawi Ngarangkat.

ca.   Pawiwahan sangkaning Nyeburin utawi Pawiwahan Nyentana.

3.    Pidabdab Pawiwahan manut ring kecaping Pawos Puniki kamargiang manut kadi ring sor, luir nia:

ha.   Pasewakan kamargiang olih Kaluarga Sang Lanang, risesampune sida katatas indik kapitresnan anake alit makekalih saha kaparna sampun antes mawiwaha. Indike puniki wenang kamargiang sanistania apisan. kacumawisang antuk nyinahang rahina pangambilan.

na.   Pangambilan wenang kamargiang risesampun kaluarga lanang lan wadon nemu gelang ring babawosan, bilih – bilih indik padewasan, saha wenang kasaksiang olih prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.   Pangunyan utawi makta baton manut dresta, kamargiang risesampune anake alit ngamargiang Upecara Pawidhiwidanan sapuput nia, malarapan atuk srana upekara manut ring kecap sastra agama lan simacara sane pacang katur ring Pura Mrajan Sang Predhana makemiwah ring Sanggah Kamulan nia.

4.    Prade kecap ring Pawos puniki wilangan 3. aksara ha  sampun cumawis kamargiang saha sampun kacumponin antuk kaluarga wadon, Kaluarga Sang Lanang wenang nyadokang ring prajuru desa nganinin indik padewasan utawi galah pacang ngamargiang pengambilan. Prajuru desa wenang ngamargiang swadharmaning prajuru manut ring kecap awig lan pararem saha manut ring pepalihan pamargi pawiwahan inucap.

5.    Pidabdab Pawiwahan manut ring kecaping Pawos Puniki wilangan 2 aksara na. wenang kamargiang manut kadi kecap ring sor puniki :

Ha.   Sesampun Sang wadon kaambil, Kaluarga Sang Lanang wenang ngamargiang panglukuan utawi pasadok ring kaluarga Sang wadon malarapan antuk duta sanistania kalih diri, tur tan kawenang kasepan ring awengi. Saha kamanggala antuk atur geng pangampura.

na.   Prade sampun pasadok inucap katampenin olih kaluarga Sang wadon, salih sinunggil kalurga lanang utawi istri yan tunggal desa, wenang matur supeksa ring prajuru desa, pabuat nia nunas suaran kulkul pinaka cihna wenten pawiwahan mejalaran ngarorod utawi ngarangkat. Yan Sang wadon saking dura desa wenang kamargiang atur supeksa inucap olih kaluarga Sang lanang. Yan Sang Lanang saking dura desa wenang kamargiang atur supeksa inucap olih kaluarga Sang wadon. Prajuru desa wenang nyuarayang kulkul pinaka tatengeran wentene pawiwahan manut ring jalaran nia.

ca.   Kaluarga Sang lanang wenang ngamargiang pangrawos risesampun pawiwahan inucap mawaneng tigang rahina, saha maduluran antuk sedah, jambe, gambir, seseban, apuh, tubungan, lanjaran, tur madaging canang cau metatakan dulang. Pinaka larapan utawi dasar babawose sane mabuat. Praya mapaiguman indik pamargi Pawidhiwidanan  anake alit.

ra.    Risesampun puput polah palihing Pawidhiwidanan sane patut tur kesaksiang olih prajuru desa. Sang lanang wenang ngamargiang dharma pasewakan malarapan antuk ngalinggihang bobot utawi baton, sane ketah kabawos makta tipat bantal sajangkep nia manut ring dresta lan sastra agama, saha wenang kesaksiang olih sowang – sowang prajuru desa, yan ngambil utawi kaambil saking dura desa.

ka.   Sahananing srana lan upekara rawuhing ring piranti – piranti wewantenan sane kawenang kamargiang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh rikala ngawetenang pawiwahan, kamanggehang patut manut ring dresta, simecara, saking Sang Purusa.

6.    Prade pangluku utawi pasadok sane karawuhang olih Sang pinaka duta ring kaluraga Sang wadon tan katampenin. Kaluraga Sang Lanang wenang nyadokang indike punika ring prajuru desa. Prajuru desa wenang mawosin manut ring awig lan pararem wicara inucap.

7.    Prade wenten Sang ngarorod saking dura desa ring wawidagan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, warga krama sae nampenin wenang digelis matur supeksa ring prajuru desa. Prajuru desa wenang digelis maritatas kawentenan Sang sane ngarorod inucap. Yaning pamargine sampu manut minekadi nia pada – pada suka, manut ring yusia sane kawenangang, salih sinunggil tan kaiket dening sisya utawi sekolah, wenang polih pasayuban. Yan tan manut kadi kecap ring ajeng, tan kawenang polih pasayuban ring wawengkon Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

88.  Pawiwahan mejalaran atuk pamargi nyeburin, wenang kamanggehang manut lan puput, yaning sampun kamargiang upecara pamerasan ring Sang lanang manut ring dresta lan awig – awig makemiwah pararem desa.

PAWOS 59

Gaguat Pawiwahan Sane Kawenang.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pawiwahan sane patut, manut kadi kecap ring sor

ha.   Sang sane mawiwaha wenang sampun manut yusya wastu kabawos daha truna.

na.   Pawiwahan wenang kabawos patut yan sampun madasar pada rena.

ca.   Pawiwahan wenang kamargiang manut ring kecaping sastra agama miwah awig lan                             pararem.

ra.    Pawiwahan kamanggehang patut yan sampun ngamargiang upecara sudhi widhani, yaning Sang wadon utawi Sang lanang nyeburin mawit saking lian agama.

ka.   Pawiwahan kapisaratang den sida manut ring awig – awig kakertan pawiwahan jagat utawi undang – undang perkawinan.

2.    Prade wenten krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamargiang pawiwahan sane tan manut ring kecap pawos puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem, bilih wicara nia katur ring manggalaning jagat utawi Guru Wisesa.

PAWOS 60

Pawiwahan Kamanggeh Patut.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pawiwahan sane patut manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.   Pawiwahan sane sampun ngamargiang Pabeyakalan, sampun kaupesaksi sekala nisakala, minekadinia, kapuput olih Ida Sang Sulinggih utawi olih dane Jero Mangku, Katodya olih Manggalaning Guru Wisesa, Katodya olih Prajuru desa saha kailikitayang, kaupecara manut ring sastra agama lan dresta pinaka upesaksi niskala. wastu kabawos jangkep ring Tri Upesaksi.

na.   Pawiwahan sane kasaksinin oli Prajuru desa tur sampun kaparitatas sadurung ngamargiang Pawidhiwidanan. Wastu tan wenten malih indik utawi wicara sane sida ngardi kapiambeng.

ca.   Pawiwahan sane sampun kasuarayang kulkul olih Prajuru Desa, riantuk sampun manut ring papalihan pamargin pawiwahan inucap,

ra.    Pawiwahan sane sampun pastika kailikitayang olih Prajur Desa makemiwah olih Maggalaning Guru Wisesa.

2.    Sahananing pawiwahan sane tan manut kadi kecap Pawos puniki, Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pawiwahan inucap tan manut utawi lempas ring daging kecap awig – awig lan pararem desa. Majeng ring Sang sane mamurug ring kecap Pawos puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem, saha wenang midabdabin malih pamargin pawiwahan nia mangda sida kabawos pawiwahan sane patut.

PAWOS 61.

Indik Pawarangan

1.    Sang sapa sira ugi warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, sane pacang ngawentenang pawarangan, utawi ngawarangan kaluraga nia, wenang masadok ring prajuru desa, prajuru desa wenang nitenin lan nureksanin indik pawarangan inucap, manden tan singsal pamargi, bilih ngardi biyota. Majeng Sang sane mamurug ring kecap puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

PAWOS 62.

1.    Warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh kamanggehang wenang ngamargiang saserep, prade wenten sane kaicalan oka istri, indik pidabdab saserep inucap wenang manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Warga krama sane pacang ngamargiang saserep wenang masadok rumuhun ring prajuru desa, saha nunas panuntun mangda pamargi saserepe nenten lempas ring kakertan jagat lan awig – awig, bilih saserepe inucap pacang kamargiang ring dura desa.

na.   Sang maseserep tan kawenang tempal ring sapituduh prajuru desa, minekadi nia: tan wenang langkungan ring kalih diri rikala ngamargiang saserep ring umah warga krama. Tan kawenang magegawan saluiring sane sida ngardi panyengkala. Tan kawenang rikala ngamargiang saserep maparilaksana lan mabawos sane tan patut.

2.    Prajuru desa wenang midabdabin pamargin saserep inucap, prade kapanggihin Sane karereh mangda sida trepti panetese. Sang sane katetes mangda sida taler  midartayang paindikan ipun saking kayun tan kapaksa,

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargi pamaritatas ring Sang sane kapanggihin sajeroning saserep sekadi kecap ring sor puniki:

ha.   Sang sane kapanggihin ring sajeroning saserep mangda kagenahang ring genahe sane inang. tan kawenang Sang sane siwos nganampekin Sang sane katetes, Sang sane mitatasin tan wenang kirang saking tigang depa rikala ngamargiang pamaritatas. tatajon nia mangda Sang sane katetes tan kemad midartayang paindikan ipun ring prajuru utawi Sang sane maritatasin.

na.   Prajuru desa wenang mratiaksayang pamargin panetes lan pangangken Sang sane katetsin sadurung niwakang pamutus, prade pada arsa lan tan miwalin daging kecap awig lan pararem sane nyinahang wenang tan wenang Sang mawiaha, Sang sane masaserep patut matulak. Prade Sang sane kapanggihin patilar ipun saking umah sangkaning kapaksa, Sang sane mamaksa inucap wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

4.    Prade saserep kadi kecap ring Pawos puniki kamargiang ring dura desa, sadurung saserep inucap kamargiang wenang mikolihang pacumpon utawi wak – wakan saking prajuru desa pakraman genahe masaserep bilih saking Manggala Desa Dinas nia. Sang sane mamurug ring daging kecap Pawos puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PAWOS 63.

Indik Daha Mobot.

1.    Prade wenten anak istri mobot tan manut jalaran pawiwahan ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kamanggehang pidabdab nia manut kadi ring sor puniki:

ha.   Prade bobotan inucap kaangkenin olih Sang mapakardi, saha Sang makardi inucap kantun maraga taruna, wenang kautsahayang den sida alaki rabi majalaran antuk pamargi pawiwahan. Prade indik inucap kasidan nia sangkaning kawicarayang olih prajuru, wenang Sang kalih katiwakin panebas bawos manut ring pararem.

na.   Prade Bobotan inucap kaangkenin olih Sang lanang, kemawon Sang lanang tan suka ngarabinin Sang wadon manut ring pamargi pawiwahan, Sang lanang wenang katiwakin pamidanda maweweh panebas bawos, manut kadi kecap pararem, saha wicara nia kelantur katur ring Guru Wisesa. Wekasan Sang rare embas wenang kaupepira saha kaparidabdabin manut sastra agama lan dresta olih Sang wadon.

ca.   Prade bobotan inucap kaangkenin olih Sang lanang sane sampun madrebe rabi, saha Sang lanang misadya pacang ngarabinin Sang mobot, suka tan suka rabi nia sane kapertama pawiwahan wenang kamargiang manut ring jalaran sane patut, Sang lanang wenang katiwakin pamidanda miwah panebas bawos manut ring pararem. Wicara saking rabi kapertama wenang kalanturang ring Guru Wisesa. indik puniki wantah nguttamayang suka pada suka, tan malasin tresna asih Sang karua, nguttamayang  kasinahan Sang rare mangda tan kabawos panak babinjat. pamidandania wenang luihan ring kecap aksara ha na Pawos puniki.

ra.    Prade Sang mobot linglung paling rikala nyinahang Sang sane mapakardi bobotan inucap, wastu Sang mobot matujuhang Sang sane mapakardi sangkaning suka ngraga, nanging Sang sane kadalih tan misadya ngangkenin, riantuk Sang mobot tan sida ngaturang saksi rikalaning kasanggama, indike puniki wenang kapuput antuk padewasaksian, Sang kadalih wenang tan lingu ring rare sane pacang embas. wenang rare inucap kaupepira saha kaparidabdabin manut ring dresta lan agama olih Sang ibu. Sahananing prabeya padewasaksian wenang kamedalang olih Sang mobot, saha wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

ka.   Manut ring kecap wilangan 1, aksara ra ring Pawos puniki, Prade Sang mobot sida ngarawuhang saksi rikalaning kasanggama olih Sang kadalih, Sang kadalih suka tan suka wenang ngarabinin Sang mobot, saha wenang Sang kadalih katiwakin pamidanda lan panebas bawos manut ring kecap pararem. Yan Sang kadalih saking dura desa, tur tan sida katepasin manut kecaping awig – awig, wicara nia wenang katur ring Manggalaning Jagat utawi Guru Wisesa.

da.   Prade Sang mobot tan sida nyinahang saha mitujuhang Sang sane mapakardi bobotan n inucap, Sang mobot wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem, saha wenang Sang mobot marisudha Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut ring kecap sastra agama.

ta.    Prade wekasan Sang rare embas saking bobotan sane mawicara, saha wicara inucap tan sida matemuang Sang kalih dados alaki rabi, kemawon sinah Sang rumaga Ibu lan Sang rumaga Yayah sangkaning pagangken sowang – sowang. Sang rare patut mikolihang pangupepira jaba jero sakadi patut saking Yayah Ibu rena manut kadi sastra agama lan dresta. Sang sane mamurug ring daging kecap puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PAWOS 64.

Indik Biyota Ring Parabian.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pidabdab Warga Krama sane biyota ring sajeroning alaki rabi manut kadi pidarta ring sor puniki :

ha.   Prade wenten warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh biyota ring sajeroning parabian, wastu Sang meraga istri ninggalin pagenahan Sang suami, raris Sang istri mawali kapecak umah nia nguni duk kantun bajang, utawi kebawos ngambul, yadyan ring umah anak , yan jantos nem ( 6 ) sasih sue nia tan mawali ring pagenahan Sang suami,  sang istri wenang matur supeksa ring prajuru desa saha nunasang pamargi sane patut.

na.   Prade Sang istri mawaneng nem sasih ngambul tan nahenin karereh olih Sang suami,  Sang istri wenang nunas palas marabian, yan prade wenten kayun pacang ngarorod malih wenang Sang istri muputang indik wicara nia ring Sang suami malarapan antuk pamargi nyapihan.

ca.   Prade Sang istri sampun mikolihang pamutus ring Desa Pakraman indik wicara nyapihan inucap saha sampun kadamyakang ring paruman utawi ring pasangkepan desa, Sang istri wenang ngarorod malih ring Sang sane katresnain, malarapan antuk pamargi pawiwahan sane kawenangang dening kecap awig – awig lan pararem desa. tur pamargin yadnyan nia manut kadi kecap sastra agama lan dresta. saha tan singsal ring kecap Pawos 60.

ca.   Prade Sang istri sampun mikolihang pamutus ring Desa Pakraman indik wicara nyapihan inucap saha sampun kadamyakang ring paruman utawi ring pasangkepan desa, Sang istri wenang ngarorod malih ring Sang sane katresnain, malarapan antuk pamargi pawiwahan sane kawenangang dening kecap awig – awig lan pararem desa. tur pamargin yadnyan nia manut kadi kecap sastra agama lan dresta. saha tan singsal ring kecap Pawos 60.

PALET 2

PAWOS 65.

Indik Nyapihan

1.    Pawiwahan sane kamanggehang palas ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, kapalih dados kalih palih manut ring jalaran, minekadinia : Pawiwahan palas sangkaning pamargi wicara, kabawos Nyapihan. Pawiwahan palas sangkaning sinalih tunggil seda, kabawos Balu. Kasinahan nia mnaut kadi ring sor puniki :

ha.   Nyapihan sida kamargiang prade sinalih tunggil Sang alaki rabi ngawicarayang indik jalaran nia, Prajuru desa wenang nureksanin saha maritatasin indik jalaran inucap mangda pamutus wicara inucap tan abotan asiki. Tata titi panureksan lan pamutus nia, wenang mawit sangkaning adung pikayun para panepas utawi para panureksa saha tan singsal ring kecap awig – awig lan pararem. Pamuput nia, Sang sane kamanggehang pinih iwang patut katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

na.   Balu kamanggehang sangkaning sinalih tunggil saking parabian inucap ninggalin seda, lanang utawi istri. Sang sane kantun mahurip wenang ngupepira para oka nia, yaning istri sane kantun, wenang jumenek ring pagenahan sane katinggal olih suami nia, Sang istri wenang mawiwaha malih, sakemawon tan kawenang natdat utawi makta Sahananing paguna kayan duk kapolihang sareng suami nia sane sampun seda. Sang kadi asapunika kabawos ninggal kadaton. Pamargin pawiwahan nia manut ring pamargin ngarorod. Yan Sang istri ngarorod sangkaning ngamargiang wicara mangda palas, upecara ngalinggihang baton nia wenang ring Sanggah Kamulan yayah ibu nia nguni. Yan tan sangkaning ngamargiang wicara mangda palas, wenang katiwakin pamidanda saha upecara ngalinggihang baton nia kamargiang ring pagenahan Sang suami sane sampun seda.

2.    Pamargi sane kamanggehang puniki, wantah nginggilang pamargi dresta utawi adat, sahananing pamargi pawiwahan, makemiwah ring indik palas nia,  yaning pawiwahan inucap macihna antuk ilikita utawi sane kebawos Akta Perkawinan, wenang wicarayang ring sane ngawiwenang inggih punika Guru Wisesa. Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang nepasin saha muputang sahananing wicara sane mapaiketan ring dresta utawi adat sane kasungkemin ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki.

PAWOS 66.

Pidabdab Sang Nyapihan

1.    Pidabdab Sang nyapihan lan swadharman nia risampun polih pamutus wicara ring desa pakraman, minekadi nia manut kadi ring sor puniki:

ha.   Sang nyapihan wenang nawur sahananing prabeya sane katibakang ring angga nia sowang – sowang olih prajuru manut ring kecap pararem desa. Wenang ketawur rikanjekang paruman utawi pasangkepan taler kawenang ring prajuru rikanjekan wicara nia kabawosang. wenang nawur sahananing pamidanda prade wicara nia sampun kaputus olih para pamawos utawi olih kerta desa manut ring kecaping pararem.

na.   Sang nyapihan wenang polih pah – pahan saking paguna kayan nia, yan prade palas marabian sangkaning pada – pada lila. Arta brana sane marupa warisan lan tadtadan, wenang sowang – sowang ngawasayang, kasinahan nia: Warisan wenang kakuasayang olih Sang lanang, Tadtadan wenang kekuasayang olih Sang wadon.

ca.   Prade weten sentana utawi oka, sadurung wenten pamutus saking Guru Wisesa indik anake alit, Sang palas marabian wenang sareng – sareng maweh pangupepira jaba jero. Sang palas marabian rikalaning wicara nia kebawosang, tan wenang ngardi biyota, luir nia mabawos tan manut sulur, melaksana brangti utawi kroda. Sang sane mamurug ring kecap puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PAWOS 67.

Indik Sang Nyapihan Adung Malih

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang prade wekasan Sang sane sampun palas marabian wastu macihna adung malih, pidabdab nia manut kadi ring sor:

ha.   Sang sane sampun palas marabian sangkaning wicara nia polih pamutus saking kerta desa utawi prajuru desa, wekasan macihna adung malih, pamargi lan upecara pawiwahan nia wenang manut kadi kecap sastra agama lan dresta, pamekas ring indik yadnya tan wenang miwalin pamargi ngawit mawiwaha utawi manut kadi pamargi pawiwahan Papadikan utawi Ngarorod. Tur kapatutang nawur pamidanda manut kadi kecap pararem.

na.   Sang sane mamurug ring kecap Pawos puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem, saha kadulurin antuk ngamargiang pamrayascitaning Desa.

PAWOS 68.

Swadharmaning Sang Rumaga Balu.

1.    Sang rumaga balu lanang utawi istri ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh  kamanggehang swadharmania kadi pidarta ring sor puniki :

ha.   Prade Sang balu inucap maraga wadon, wenang ngamargiang patibrata, tan para dara, bilih dratikrana. satya ngemban paridabdab rahayu ngudpadi karahayuan sentana lan kaluarga sami. wastu sida kabawos balu luh luih manut kecap sastra agama.

na.   Sang maraga balu luh, wenang ngaraksa lan miara sekala niskala sahananing warisan saking rabin nia nguni, makemiwah pagunakayan lan sentana nia sami.

ca.   Sang rumaga balu, tan wenang ngadol, ngadeang, bilih makedihang sahananing arta brana sane marupa warisan, pagunakayan, sadurung polih pacumpon saking kaluraga purusa. sajawaning arta brana tadtadan saking pradhana duk ngawitin mawiwaha.

2.          Sang rumaga balu sane kabawos tan pageh ring swadharmaning balu kamanggehang kadi ring sor :

ha.   Satata tungkas ring swadharmaning balu manut ring kecap Pawos puniki wilangan 1. aksara ha. minekadi maparilaksana tan rahayu, dratikrana, para dara, lan sapanunggalan nia.

na.   Matilar saking pagenahan suami tanpa sadok ring kaluarga purusa langkungan ring nem ( 6 ) sasih.

ca.   Tan lingu ring sentana wastu sida kacihnayang olih kaluarga purusa, miwah tan eling utawi tan ngamargiang sahananing swadharma sekala niskala.

3.    Sang rumaga balu sane manut kecap ring ajeng, wekasan wenang kabawos Balu Tan Pageh Ring Swadharma manut ring pawilangan Tri Premana, minekadi Saksi, Ilikita, Bukti,wenang katundung olih kalurga Sang purusa. saha tan wenang polih pah – pahan saluiring arta brana, sajabaning arta brana tadtadan saking ngawit mawiwaha.

PALET 3.

PAWOS 69.

Indik Sentana

1.    Sane kamanggehang Sentana ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, kapalih dados kalih palih manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Preti Sentana, inggih punika para oka lanang sane metu saking pawiwahan, wenang ngentosin utawi nyeledihi Sang mapakardi, saha wenang nyanggra lan nampenin becik kawon, abot ingan, sekala niskala, swadharman Sang yayah ibu.

na.   Sentana Paperasan, inggih punika sangkaning Sang oka polih rabi nyeburin sane kabawos Nyentana. Sangkaning ngedih duaning pawiwahan inucap tan sida ngembasang oka. wenang ngentosin, saha wenang nyanggra lan nampenin becik kawon, abot ingan, sekala niskala, swadharman Sang yayah ibu sane meras.

2.    Prade sinalih tunggil warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, ngembasang oka tan sangkaning majalaran pawiwahan sane kamanggeh patut antuk awig, agama, lan dresta. wenang oka inucap kaupehayu manut ring indik, tattwa, lan kecap sastra agama, mangden tan kasengguh panak babinjat, Yadiastun panyengguh inucap tan kaucap dening wong siwos, kemawon jalaran manut ring awig, dresta, lan tattwa agama sane nyinahang.

3.    Prade warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh, maduwe oka lanang wantah adiri, kamanggehang tan wenang kapekedihang. Riantuk utamaning tatujon pawiwahan wantah nyaratang Sentana pinaka panyeledihi sane pastika kapungkur wekas pacang nyanggra sahananing swadharman Sang yayah ibu rena.

4.    Prade warga krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh makayun pacang ngamet sentana utawi ngangkat sentana, wenang kadasarin antuk pikayun sane pada lila, paras paros, sagilik saguluk, ring yayah ibu anake alit sane pacang kekarsayang, rawuhing kaluarga purusa kiwa lan tengen, wastu wekasan sida mapikolih manut tatujoning kayun, dening kasinahan nia sentana sane yukti patut pinaka tatakan tis lan panes Sang yayah ibu sane ngamet risampun yusia nincap ring galah lingsir utawi wreda.

PAWOS 70.

Pidabdab Ngadegang Sentana

1.    Mahajeng ring para krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane pacang Ngadegang Sentana, wenang masadok ring prajuru desa, sanistania asasih sadurung rahina sane kapastikayang, saha wenang ngamargiang pasadu arep ring kaluarga purusa kiwa tengen, utawi ring kaluarga purusa saking Sang sane pacang ngadegang, miwah ring kaluarga purusa ring sane pacang keadegang. Yaning tunggal Sanggah mawit saking kumpi, wenang kamargiang sapisanan pasadu arep inucap.

2.    Bandesa miwah Prajuru , wenang digelis namyakang indik pasadok Sang sane mabuat, ring krama desa sajeroning paruman utawi pasangkepan desa. indik pakingkin Sang ngadegang sentana inucap.Prajuru desa wenang ngawedar indik inucap sasinah – sinah nia.

3.    Prade wenten krama utawi warga Desa Pakraman Nyuh Kukuh sane rumasa kaabotan utawi tan sida nampenin indik pamerasan sentana inucap mangda digelis nyadokang ring prajuru desa mawaneng sadurung upecara pamerasn inucap kamargiang.

4.    Bandesa lan Prajuru  wenang digelis ngamargiang babawosan panepas lan tatiwak sesampune pasadok saking Sang kaabotan katampenin. malarapan antuk tatimbang sane manut ring awig – awig lan pararem makemiwah manut ring dresta. Pamekas Bandesa lan Prajuru tan kengin lali ngicenin panuntun ring Sang ngawicarayang miwah ring Sang makarsa meras.

5.    Prade rikanjekan ngamargiang upecara pamerasan tan wenten pialang utawi Sang sane mialangin, upecara inucap wenang kamargiang wastu puput, prade wenten Sang sane mialangin wenang pamargi inucap kaandegang olih Bandesa utawi olih Prajuru desa sane nyaksinin.

6.    Prade sahananing wicara sane pinaka pialang ring sajeroning upecara pamerasan inucap sampun pada lila tur nyumponin malarapan antuk ilikita, upecara pamerasan wenang kalanturang manut ring pamargi sane sampun kapastikayang olih Bandesa lan prajuru desa. Sahananing wicara sane kabawos mialanging utawi ngurungang pamerasan inucap, kamanggehang kadaluwarsa yaning upecara inucap sampun puput kamargiang. Sejabaning saking waris purusa sane mawit saking dura desa utawi saking genah sane doh.

7.    Pidabdab ngadegang Sentana wenang macihna antuk arta brana pamerasan, saha wenang kasaksinin olih Prajuru, warga desa, waris saking purusa kiwa tengen, tur kamanggehang pamerasan inucap antuk ilikita ring desa olih prajuru.

PAWOS 71.

Indik Pamerasan Sentana

1.    Pamerasan Sentana sane kamanggehang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.  Sang sane wenang kaperas saha kaadegang sentana inggih punika : 1. Mawit saking waris kapurusa. 2. Wenang saking tunggal Sembah saking purusa. 3 Wenang sekama – kama utawi sakitakarep. Pamargi wilangan 2 wenang kamagiang yan tan wenten manut ring kecap wilangan 1. Pamargi sane kaping 3 wenang kamargiang yaning tan wenten sane manut ring kecap wilangan 1 miwah 2.

na.  Upecara pamerasan lan ngadegang sentana, wenang kapuput olih Ida Sang Sulinggih, saha kasaksinin antuk para manggalaning Desa Pakraman Nyuh Kukuh. bilih sida ngarawuhang para manggalaning Guru Wisesa sane ngawenangin.

ca.  Risesampun upecara pamerasan inucap puput, prajuru desa wenang digelis namyakang ring para krama desa rikalaning paruman utawi pasangkepan desa.

PAWOS 72.

Swadharmaning Sang Meras Lan Sentana

1.    Swadharmaning Sang Meras Sentana miwah swadharmaning Sang rumaga Sentana kasinahan nia kdi ring sor puniki :

ha.   Sang sane meras sentana wenang maweh pangupa jiwa, wenang ngupekara manut kadi ling Sang Hyang Agama, Wenang maweh saha ngutsahayang kaweruhan Sang pinaka Sentana, ngupadi karahayuan manut patitis Sang alaki rabi tanbineda ring sentana saking woh pakardi.

na.   Sang sane kamanggehang utawi kaadegang Sentana, wenang satya bhakti ring Yayah Ibu sane ngadegang, tan wenang alpaka guru, tan bineda ring swadharmaning Sentana embas saking pawiwahan Sang Yayah Ibu utawi preti sentana, ngudpadi ring patitis suputra.

2.    Sang sane rumasa tan mikolihang kadi kecap Pawos puniki, wenang digelis matur pasadok ring prajuru desa, yan kasidan manut ring bukti ilikita lan saksi, Sang maparilaksana wenang katiwakin pamidanda manut ring kecap pararem.

PAWOS 73.

Indik Krama Roban.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamnggehang pamargi warga krama sane nampenin utawi ngerobang, ngajak, Sang lian saking wenten paiketang kaluarga, yawat tan wenten paiketan kaluarga, bilih saking anak siwos panembahan  utawi Sanggah, wenang manut kadi kecap ring sor puniki :

ha. Sang sane ngerobang wenang masadok ring prajuru desa.

na.   Sang sane ngerobang patut sumakuta negenang saparilampah Sang sane katampenin utawi kaerobang arepe ring kasukertan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

2.    Prajuru desa wenang ngunggahang ring ilikita desa, pasadok inucap saha namyakang ring para krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh ring sajeroning paruman utawi pasangkepan desa.

3.    Prade wenten krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh piwal ring kecap Pawos puniki, wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

PALET 4

PAWOS 74.

Indik Warisan

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pidabdab makemiwah pariindikan wicara lan kasinahan warisan, manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Sahananing duwe tengah kawit saking tatinggalan kaluhuran nia, minekadi nia : arta brana, Sanggah Pamrajan, tanah ayahan, ayah – ayahan, pusaka lan sapenunggalan nia. pagunakaya, miwah utang piutang.

na. Manut ring kecap aksara ha, sida kamanggehang warisan, prade wenten minekadi Sang mapiturun kabawos pawaris. Preti Sentana nia utawi katurunan nia kabawos Waris.

PAWOS 75.

Indik Areping Waris utawi Ahli Waris.

1.    Sane kamanggehang Waris pangarep ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki, kasinahang manut kadi kecap ring sor :

ha.   Preti Sentana sane mawit sangkaning pawiwahan sane manut awig sastra agama lan dresta.

na.   Preti Sentana wadon, mawit saking pawiwahan rabi lanang sane Nyeburin utawi Nyentana.

ca.   Preti Sentana Sang sane kamanggehang Sentana mawit saking paperasan.

2.    Manut kadi kecap ring Pawos puniki wilangan 1. aksara ha na ca, kawenangan nia ring sane kabawos warisan tan wenten binan nia. Wastu sida kabawosang waris pangarep utawi ahli waris. Pamekas nia sahananing pamargi kawentenan sane manut ring kecap aksara ha na ca mawit saking manut ring kecap awig sastra agama lan dresta bilih sida macihna ilikita saking Guru Wisesa.

PAWOS 76.

Swadharmaning Waris Pangarep

1.    Swadharmaning Sang rumaga waris kamanggehang manut kadi kercap ring sor puniki:

ha.   Sang meraga waris wenang ngalanturang ayah – ayahan pawaris minekadi nia ring Pura Mrajan utawi ring Paibon, makemiwah ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki.

na.   Sang pinaka waris wenang ngutsahayang arta brana Sang pawaris sane durung sinah wastu sida sinah manut ring indik saha jalaran nia, tan sangkaning miwalin pamargi awig – awig lan pararem desa.

ca.   Sang rumaga waris wenang ngalanturang pamargin Sembah saha indik nia, ngempon utawi ngupekarain Pura utawi Khayangan sane pecak pinaka swadharmaning Sang pawaris manut ring sastra agama lan dresta makemiwah bisama laluhur.

ra.    Sang rumaga waris wenang ngalanturang sahananing Yadnya sane durung puput makemiwah sane jaga patut kelaksanayang, minekadinia : Bhuta Yadnya, Dewa Yadnya, Pitra Yadnya lan Manusa Yadnya manut ring sastra agama lan dresta tan lali ring bisama laluhurt nguni kala.

ka.   Sang rumaga waris wenang muputang sahananing utang piutang, bilih sane mawicara, wenang kapuputang manut ring awig – awig lan pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

2.    Prade wenten Sang rumaga waris singsal utawi lempas ring swadharma nia kadi kecap ring Pawos puniki, raris kawicarayang olih salih sinunggil waris saha sida nagingin pakarsan lokikaning wicara, sanistania asiki saking pangelukika inucap minekadi nia bukti ilikit lan saksi, wenang waris sane singsal inucap katiwakin pamidanda manut ring pararem desa.

PAWOS 77.

Indik Pah – pahan Warisan.

1.    Sahananing warisan sane katon tan katon wenang kaepah yaning sampun manut pidabdab nia kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Sang rumaga waris sampun sida muputang indik Yadnya Sang pawaris.

na.   Sang rumaga waris sampun sida muputang indik sahananing utang piutang Sang pawaris.

ca.   Sang Waris misadya lan sampun sida nyeledihi sahananing ayah – ayahan Sang pawaris.

2.    Indik pah – pahan warisan kapidabdabin manut kadi kecap ring sor puniki:

ha.   Sang sane patut polih pah – pahan warisan sadurung nia ngepah wenang ngawentenang paiguman, sajeroning paiguman inucap mangda ngutsahayang pada suka, malarapan dasar pikayun sane rahayu ngudpadi pasikian ring kaluarga.

na.   Yan prade tan sida adung ring paiguman inucap, wenang nunas tatimbang ring prajuru desa. Prajuru desa wenang maweh tatimbang manut ring kecap awig lan pararem, saha tan mari tatimbang inucap nyaratang pasikian kaluarga Sang sane ngepah.

ca.   Prade sahananing tatimbang sane kapaweh antuk prajuru desa, taler tan prasida kaingkupang olih para waris inucap, wenang pamargi pah – pahan inucap tunasang pamargi utawi tatimbang ring Guru Wisesa.

3.    Kawentenan waris wantah mawit saking kawentenan sentana, sentana sane tan kapatut polih pah – pahan warisan minekadi sentana sane manut kecap ring sor puniki :

ha.   Sentana sane tan kapatut polih pah – pahan warisan, minekadinia sentana alpaka guru.

na.   Sentana sane sampun nilar agama hindu tan wenang polih pah – pahan warisan.

ca.   Sentana sane sampun kesah sangkaning mawiwaha nyeburin, tan kapatut polih pah – pahan.

4.    ring sane ketah kabawos sentana lanang sane kapatutang polih pah – pahan minekadi nia:

ha.   Sang rumaga istri sane mulih daha, malarapan antuk jalaran nia sane manut ring awig lan pararem, wastu wenang kabawos Ninggal Kadaton, muah daha tua, wenang polih pah – pahan warisan manut kadi angganing Sang mebaktan baktan, Sang lanang negen, Sang istri nyuwun.

na.   Balu luh sane kantun pageh ring kebaluan nia tur manut ring swadharmaning balu, wenang polih lan wenang ngawigunayang  manut ring babuat sane pastika kasaratang olih pamargi swadharmania.

5.    Sang rumaga pawaris duk kantun nyeneng kawenang mapaweweh ring oka istri sane pacang kesah mawiwaha, malarapan paigum saking waris purusa, minekadi nia:

ha.   Wenang mapaweweh Jiwa Dhana, utawi pabekel sane marupa tadtadan manut ring paingkup utawi panyumpon waris saking purusa .

na.   Wenang mapaweweh padgatakhala, paweweh inucap wenang kamargiang sangkaning pamargi teteh utawi galang saking waris purusa.

ca.   Wenang mapaweweh warisan sane , yan sampun wenten manah adung arepe ring para waris pangarep utawi purusa.

6.    Sang pawaris sane mapaweweh warisan ring oka sane pacang kesah mawiwaha tan manut kadi kecap ring ajeng, yan kawicarayang olih waris pangarep saha kasadokang ring prajuru desa, sasampun sinah panatase manut ring tri premana, sanistan nia asiki saking bukti, saksi, ilikita. wenang katiwakin pamidanda manut kadi kecaping pararem.

SADMAS SARGAH

WICARA LAN PAMIDANDA

PALET 1

PAWOS 78

Indik Wicara

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang genah sane pastika pinaka genah matemuang Sang mawicara miwah rikalaning nepasin lan mutusang, niwakin pamidanda, inggih punika kawenang ring Bale Wantilan Desa Pakraman Nyuh Kukuh. Yan tan kamargiang manut kadi kecap ring ajeng. Panepas, Pamutus, sane kaambil kabawos nyasar genah, wastu tan patut kasungkemin. sajabaning sadurung kagelar wicara inucap wenten paingkup krama desa ring  genah.

2.    Rikalaning ngamargiang utawi nemuang Sang mawicara praya katatasin, ring genah kadi kinucap ring ajeng, wenang kawentenang minekadi nia : Canang lan segehan matetabuh metatakan dulang, Cakepan utawi Buku Bantang awig -awig, Eka Ilikita, Pararem Desa, miwah cakepan utawi buku tatatitining nepasin wicara. Yan tan manut kadi kecap ring ajeng. Kabawos Panepas lan Pamutus inucap tanpa dasar, wastu tan wenang kasungkemin.

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Sang sane wenang mawosin lan mutusang sahananing wicara sane wenten lan sane kawentenang luir nia : Jero Bandesa. Pamucuk Kerta Desa. Yan Sang mamutus tan manut kadi kecap ring ajeng, kabawos Nyasar Lampah utawi kuping ngaliwatin tanduk, wastu sahananing wicara sane kaputus tan wenang kasungkemin.

4.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Sang sane wenang, nyarengin, mawosin, nepasin, wicara sane kagelar, minekadi nia : Jero Bandesa, Pamucuk Kerta Desa lan Pangabih. Kelihan Tempek Sowang – sowang Tempek. Pecalang Desa Kalih diri, Sang Kasadokang miwah Sang sane nyadokang kweh nia manut pasadok. Prade pamargi wicara inucap tan manut kadi kecap ring ajeng, sahananing pamutus sane kaambil kabawos tanpa indik, tan wenang kasungkemin. Sajabaning sadurung kagelar wenten pasadok sane pastika tan nyarengin kemawon pacang nampenin sahananing pamutus sane kaambil.

5.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang wicara sane tan wenang utawi wenang katonton olih warga desa, sane wenang katonton mawit saking sakirang – kirang nia tigang depa saking genah wicara kagelar, minekadi wicara nganinin indik biyota, indik warisan, indik wawalungan. indik Kahyangan, lan sane siwosan, sajabananing wicara, Dratikrana, Corah, ujar ala, Paradara, Sang sane mamurug ring kecap puniki wenang katiwakin pamidanda manut ring pararem.

6.    Risesampun makesami manut kadi kecap Pawos puniki, wicara wenang kakawitin kaparitatas malaran antuk pamargi Ngastawa nunas panugrahan mangda sida labda karya, salantur nia manut kadi kecap awig – awig lan pararem maduluran antuk Cakepan utawi Buku Panuntun Nepasin Wicara.

7.    Prade wenten wicara sane katepasin tan sida ngamolihang pamutus, utawi pamutus inucap tan sida katampening olih Sang mawicara, wenang wicara inucap kalanturang utawi katur ring Sang rumawos sane ngawiwenang utawi ring Guru Wisea. Sinalih tunggil sane tan nampenin pamutus inucap, wenang katiwakin pamidanda manut pararem.

8.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang Sang sane nyadokang wicara ring prajuru wenang nawur panukun canang pamungkah wicara, manut kecap pararem.

PAWOS 79.

Wicara Mawit Saking Laksana Corah.

1.    Sahananing wicara sane mawiwit saking laksana corah, sane pastika tungkas ring awig – awig makemiwah ring pararem, Sang sane kasinanggeh wenang muputang wicara Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang digelis mawosin saha maritatasin wicara inucap, tanpa nyantos pasadok saking warga. Prajauru sane tungkas ring kecap puniki, krama desa wenang mapakeling utawi matur pawungu ring para prajuru sane ngawiwenang ring wicara inucap. Pawungu utawi pakeling tan wenang kabawos pasadok. Sang sane mapakeling tan wenang katiwakin utawi nawur panukun canang pamungkah.

2.    Sajawaning wicara sane kaucap ring ajeng, prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang mawosin lan muputang wicara inucap risasampun wenten pasadok saking Sang sane nunas pamatut, manut ring awig – awig lan pararem desa.

3.          Panepas, pamutus sahananing wicara sane kabawosang, patut pastika nyantenang utawi maritatasin iwang patut wicara inucap, malarapan antuk tri premana minekadinia, saksi, ilikita, bukti. taler tan maren nepek ring Catur Dresta minekadi : Sastra Dresta, Purwa Dresta, Loka Dresta, muang Desa Dresta.

4.    Sahananing panepas bilih pamutus sane tan manut kadi kecap ring ajeng, bilih – bilih panepas sane tan kasungkemin olih para pamawos, tan wenang katiwakang ring Sang sane kadalih pinih iwang ring sajeroning wicara inucap.

PALET 2.

PAWOS 80.

Indik Pamidanda.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargi sane kabawos patut ring sajeroning niwakang pamidanda minekadi nia Sang sane patut niwakang :

ha.  Wenang kamargiang tatiwak inucap olih Jero Bandesa.

na.  Prade Jero Bandesa kapiambeng, wenang Jero Patajuh  ngamargiang tatiwak inucap.

ca.  Wenang kamargiang olih Pucuking Kerta Desa, prade Jero Bandesa lan Jero Patajuh kapiambeng.

2.    Sahananing pamutus wicara tan kabawos patut tur tan wenang kasungkemin olih Sang mawicara, prade pamutus inucap kamargiang olih Sang sane tan manut kadi kecap wilangan 1. aksara ha na ca .

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamidanda sane kabawos patut katiwakang ring Sang sane kamanggeh iwang ring sajeroning wicara manut kadi ring sor puniki :

ha.  Pamidanda Ayahan, wenang katiwakang ring Sane sisip manut kadi kecap pararem.

na.  Pamidanda arta brana, wenang katiwakang ring Sang sane dosa miwah ring panikel – panikel urunan sane sampun kasungkemin, lan sane  manut pararem.

ca.  Pamidanda Rerampagan, wenang kamargiang prade sahananing utsaha saking prajuru miwah Sang sane medue utang tan mikolihang pamargi wastu utang nia tan sida katawur.

ra.   Pamidanda Kadaut Tanah Ayahan nia, prade Sang sane patut ngayahin sampun tan manut ring pararem miwah ring swadharama nia.

ka.  Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamidanda sane  wenang katiwakin ring Sang sane kamanggeh iwang manut ring kecap awig – awig lan pararem desa.

4.    Agung alit pamidanda sane kamanggehang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang manut ring kasisipan Sang sane malaksana, saha tan maren manut ring pangelukikaning pamargin awig – awig lan pararem desa.

5.    Sahananing pikolih utawi arta brana sane kapolihang saking Pamidanda inucap ring ajeng, wenang karanjingang ring desa, saha manut kadi linging awig – awig lan pararem desa.

6.    Sahanan pah – pahan saking pikolih lan padruwen desa, wenang kamargiang manut kadi kecap pararem, saha tan mari nguttamayang pabuat Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

PAWOS 81.

Indik Waneng Urunan.

1.    Sahananing sane marupa urunan miwah sahananing tatawuran sane wenang katawur olih I Krama utawi warga, Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pawanengan nia manut kadi ring sor puniki :

ha.     Dedosan, utawi penyager, wenang puput katawur mawaneng nem sasih sane kabawos galah pangetepan, prade tungkas ring kecap puniki, wenang katiwakin pamargi manut kecap pararem desa.

na.   Urunan, Peson – peson, tan kawenang ngalintangin ring pabuat kawigunan, prade jantos ngalintangin pabuat lan kawigunan wenang katiwakin pamargi manut ring kecap pararem desa.

ca.   Pamopog makemiwah sane , sane akeh nia ngalintangin ring wilangan Sayuta, wenang kapuput penawuran nia ring galah awarsa. Prade lintang ring awarsa wenang katiwakin pamargi manut kadi kecap pararem desa.

2.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargi Rerampagan minekadi nia manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Rarampagan wenang kamargiang, risesampun para prajuru mawosin wicara inucap saha sampun pastika Sang sane pacang karampag maduwe brana – brana sane wenang karampag.

na    Rarampagan inucap kakawitin antuk pawangkid saking prajuru desa, ring Sang sane pacang karampag, saha nyinahang indik pamargi rarampagan lan kawit rarampagan inucap.

ca.   Rarampagan inucap wenang kamargiang olih prajuru Desa minekadinia : Bandesa, Pamucuk Kerta Desa, Patengen Panyarikan, Pacalang kalih diri, Kelian Tempek manut pagenahan, kasarengin olih krama pinih akeh limang diri pinaka pangrombo.

ra.    Sahananing brana sane karampag, utawi tanem tuwuh sane kasawenin, wenang kamargiang malarapan antuk Pedarsanan ring Sang sane katiben rampag saha manut ring wilangan akeh kedik utang nia ring desa.

ka.   Sahananing pikolih saking rarampagan inucap, wenang kaunggahang ring ilikita desa, saha pastika kasaksiang olih sahananing Sang nyarengin ngamargiang rarampagan inucap.

da.   Prajuru wenang maweh piteket sasampune ngamargiang rarampagan ring Sang sane karampag, mangda digelis Sang karampag nebas sahananing brana sane karampag sadurung asasih ngawit saking rahina kamargiang rarampagan inucap. Yan prade taler tan katebas olih Sang karampag, Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang ngadol brana inucap pamarginia manut kecap ring pararem.

ta.    Pikolih saking brana sane kaadol olih desa wit rarampagan inucap, wenang wigunayang pinaka pamuput utawi pastika nia, wenang anggen nawur sahananing utang Sang karampag ring desa, miwah prabeya pamargin rarampagan. Prade pikolih inucap wenten sisania, wenang kawaliang ring Sang sane karampag, prade rarampagan inucap pikolih nia tan manut utawi tan sida nyumawisang sahananing utang Sang karampag, Sang karampag wenang katiwakin pamargi manut ring kecap pararem desa.

3.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargin rarampagan inucap ring ajeng, tan wenang ngarampag sahananing brana utawi tanem tuwuh sane pastikania kainggilang olih agama, makemiwah tan kawenang ngarampag brana sane sida ngamademang pangupejiwan Sang sane karampag. Sane kabawos brana pangupejiwa inucap wenang kalokika olih para prajuru desa. Tan wenang sekama – kama kasengguh pangupejiwa, bilih saking Sang sane kerampag.

4.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh, ngamanggehang sahananing pamidanda sane katiwakin ring para warga krama desa sane sisip, sida kabawos purna utawi tan matemahan dados wicara malih, yan manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Pamidanda inucap kabawos sampun cumawis utawi tan kawicarayang malih prade sampun ketawur manut awig – awig lan pararem,  ring pamidanda rerampagan.

na.   Pamidanda rarampagan wenang kabawos cumawis utawi tan mawicara malih, prade sampun kamargiang rarampagan saha kalanturang antuk atur nunas pangampura saking Sang sane karampag ring krama desa dening purun nguwak pasubaya, kamargiang ring paruman utawi ring pasangkepan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.   Prade Sang karampag sida nawur utawi muputang sahananing paiketan utang nia ring desa duk rarampagan inucap kekawitin, Sang pacang karampag wenang katiwakin pamidanda panguwak suara pasubayan manut ring kecap pararem desa.

5.    Sahananing pamargin awig – awig nganinin indik Rerampagan puniki, wenang kamargiang prade sadurung nia kawicarayang saha tan sida ngamolihang pamargi sane lianan lan tan manut ring kecap awig – awig makemiwah pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

SAPTAMAS SARGAH

NGUWAH – NGUWUHIN AWIG – AWIG

PAWOS 82.

Indik Nguwah – nguwuhin Awig – awig.

1.    Desa Pakraman Nyuh Kukuh ngamanggehang pamargi sane patut rikalaning ngamargiang nguwah lan nguwuhin kecap lan daging awig – awig sane sampun kasungkemin yaning pamargi inucap sampun manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Wenang kamargiang ring sajeroning paruman Desa Pakraman Nyuh Kukuh. saha manut ring tatatitining paruman utawi pasangkepan manut ring awig – awig lan pararem.

na.   Pamutus pasuaran ring  paruman medasar antuk pesuaran sagilik saguluk, mawit saking paigum I Krama Tempek sanistania aparo lintang saking wilangan krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.   Pamutus pasuaran ring paruman utawi ring pasangkepan inucap, tan kamanggehang patut utawi tan sida kamanggehang ring ilikita desa, prade pamargi inucap tan manut ring kecap Pawos puniki, bilih – bilih sangkaning wenten biyota ring paruman utawi pasangkepan.

PAWOS 83.

Gaguat Nguwah – nguwuhin Awig – awig

1.    Gaguat Nguwah – nguwuhin Awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh kamanggehang manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Awig – awig lan pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh wenang kagentosin utawi kawewehin, prade awig – awig lan pararem inucap sampun tan manut ring pamargin utawi pakibeh jagat, wastu tungkas ring swadharmaning kawongan nia, bilih – bilih sida ngardi biyota ring Pakraman.

na.   Wenang mawit saking kayun salih sinunggil prajuru, utawi saking salih sinunggil krama sane kaingkupang olih krama desa ring sajeroning paruman utawi pasangkepan desa.

ca.   Pinunas, kayun, inucap wenang kawedar ring paruman utawi ring pasangkepan desa, saha Sang sane maduwe kayun lan pinunas inucap misadya ngawedar pinaka dasar pinunas lan kayun nia, tur ngamolihang pangingkup saking krama desa.

ra.    Rarincikan awig – awig lan pararem sane kabuatang olih krama, wenang kamargiang olih Sang sapa sira ugi sane makrama ngarep utawi tan ngarep ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh, yaning sampun polih panyungkem saking krama desa.

ka.   Awig – awig lan pararem sane sampun puput karincikang, wenang kaunggahang utawi kailikitayang ring kecap awig – awig lan pararem desa saha kalingga tanganin olih prajuru desa, pinaka uger – uger laksana patut miwah tan patut, yaning sampun kasungkemin olih krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

da.   Awig – awig lan pararem pangentos wenang kamargiang mawit saking awig – awig lan pararem inucap kailikitayang saha kalingga tanganin olih Sang sane kawenang manut awig – awig.

ta.    Awig – awig lan pararem kamanggehang patut saha sida kamargiang, yaning sampun kasungkemin olih krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh pah tiga saking wilangan krama ngarep, sanistania aparo lintang saking wilangan krama ngarep desa.

2.    Sahananing rarincikan, pinunas, kayun, sane pacang nguwah nguwuhin awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh, tan manggeh patut saha tan wenang kamargiang, prade tan manut kadi kecap gaguat nguwah – nguwuhin awig – awig ring Pawos puniki.

ASTAMAS SARGAH

SAMAPTA

PAWOS 84.

Pidartaning Awig – awig

1.    Awi – awig puniki karincikang, kasungkemin, kamargiang, kewastanin, manut kadi kecap ring sor puniki :

ha.   Awig – awig puniki karingcikang ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

na.   Awig – awig puniki kasungkemin olih krama Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ca.   Awig – awig puniki kamargiang manut ring galah sane kasaurat ring bangtanging awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

ra.    Awig – awig puniki kewastanin :  AWIG – AWIG DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH.

2.    Awig – awig puniki manggeh kamargiang ring wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh, pinaka sepat siku – siku kawongan nia. miwah sahananing sane kakuwub olih Desa Pakraman Nyuh Kukuh , Ngudpadi Kasukertan Bhuwana Alit lan Bhuawana Agung pinaka larapan nyaratang Kadhirghayuan sekala niskala.

PAWOS 85.

Indik Dresta

1.    Sahananing pamargi sane mawit saking, Prahyangan, Pawongan, Palemahan, sadurung nia, saha sane tan miwalin daging kecap agama lan awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh, wenang kamargiang saha kaajegang bilih sida kaanutang lan kaunggahang ring awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh puniki.

2.    Sakeluiring pamargi sane wenten ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh sadurung awig – awig puniki kawangun, bilih pamargi inucap sane manut ring kecap bisama lalangit warga utawi krama, sane tan miwalin agama lan awig – awig makemiwah pararem, wenang kamargiang manut tata cara sane sampun ketah, saha tan mari matiti pangancan antuk kecaping Sang Hyang Aji Agama makemiwah pararem Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

PAWOS 86.

Kawit Pamargin Awig – awig Miwah Sang Ngalingga Tanganin

1.    Awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh kamargiang duk :

ha.  Rahina  Budha.                                              na.      Panca Wara Kliwon.

ca.  Wuku Gumbreg.                                             ra.       Titi Tanggal Ping 7.

ka.  Sasih Kasanga Rah 3. Tenggek 2.                 da.      Içaka 1923.

ta.   Masehi Tanggal 20 Maret 2002.

2.    Awig – awig Desa Pakraman Nyuh Kukuh kalingga tanganin saha kasaksinin olih :

ha.  Prajuru Desa Pakraman Nyuh Kukuh.            na.      Kepala Dusun Ped.

ca.  Kepala Desa Ped.                                          ra.       Camat Nusa Penida.

ka.  Bupati Murdhaning Jagat  Klungkung.

EKA ILIKITA PUNIKI PUPUT KASURAT

Ring rahina Saniscara Umanis, Wuku Sungsang, Titi Tanggal Ping 15, Sasih Karo Rah 10, Tenggek 1, Içaka 1930, Masehi Tanggal 16 Agustus 2008.

KALINGGA TANGANIN OLIH :

Camat Nusa Penida                                                                           Majelis Alit Nusa Penida

( I WAYAN SUMERTA  S. Sos  )                                                 (  I WAYAN MERGIG  )

NIP : 010190314

Kepala Desa Ped.                                                                                 Kepala Dusun Ped

( I MADE SUKARTA )                                                                             ( I KETUT  WECA )

PRAJURU DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH :

Bandesa                                                                                             Patajuh

( I NYOMAN SUDIARSA )                                                         ( I WAYAN MUDIANA )

Patengen.                                              Panyarikan                                    Kasinoman

( I NYOMAN PAGI )        ( I NYOMAN  MURDHA )          ( I NYOMAN DANDUN )

KELIAN TEMPEK :

Tempek Kangin.          Tempek Kelod.                    Tempek Kawuh.              Tempek Kaja.

( I KETUT SUGARA ) ( I KOMANG SUDIARTA )  ( I  NYOMAN RAWA )  ( I WAYAN SUBRATA )

GEGAMBARAN WAWIDANGAN DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH

Kecamatan Nusa Penida Kabupaten Klungkung

Pidarta Gegambaran

1.      Wates Wetan Desa Pakraman Nyuh Kukuh.

2.      Wates Kidul Desa Pakraman Nyuh Kukuh

3.      S M P N 2 Nusa Penida

4.      S D N 3 Ped.

5.      S M U N 1 Nusa Penida

6.      Bale Wantilan Desa Pakraman Nyuh Kukuh

7.      Alun – alun

8.      Pura Dalem Bias Mentig Desa Pakraman Nyuh Kukuh

9.      Pura Taman Bias Mentig Desa Pakraman Nyuh Kukuh

10.    Pura Patinggar Desa Pakraman Nyuh Kukuh

11.    Pura Ratu Gede Sakti Desa Pakraman Nyuh Kukuh

12.    Pura Mrajapati Desa Pakraman Nyuh Kukuh

13.    Pura Desa / Segara Desa Pakraman Nyuh Kukuh

14.    Pura Puseh Desa Pakraman Nyuh Kukuh

15.    Setra Desa Pakraman Nyuh Kukuh

16.    Pura Semer Tis Desa Pakraman Nyuh Kukuh

.        Margi Ageng ring Desa Pakraman Nyuh Kukuh

.        Cihna Wawidangan Desa Pakraman Nyuh Kukuh





Desa Pakraman Nyuh Kukuh

18 04 2010

Om Swastyastu

SELAMAT DATANG DI SITUS Blog

LPD DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH

Desa Ped. Nusa Penida. Klungkung. Bali

INDONESIA

NB: Situs ini belum lengkap isinya sebagaimana yang diharap oleh penulis. Penulis mohon maaf pada pengunjung, situs ini masih dalam proses pengisian data. harap makhlum!!!!

SITUASI SAAT DESA PAKRAMAN NYUH KUKUH MENGADAKAN RAPAT/SANGKEP BULANAN

Pertanyaan penulis: Sudah layakkah gambar ini menggambarkan pasangkepan di sebuah desa pakraman? apa lagi desa pakraman ini terletak bersebelahan dengan sebuah desa yang menganut agama lain. Perlukah ada pembenahan secara lahiriah maupun moral serta pemahaman tentang desa pakraman? Jika perlu apa langkah2 yang anda perlu tempuh? Sesuaikah sikon gambar ini dengan adat yang ada di Bali ini? Jawab saja tidak, jika anda jawab ya akan menimbulkan banyak pertanyaan lagi dari penulis!!!

Beh penulis ne cara nak paling ririh gen, pada hal SD gen sing pragat, mabet2 cara nak berpendidikan gen nah! Saja to yaaaaaan!!!!!!